Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

iugum accipere

  • 1 iugum

    iugum, ī, n. (zu iungo; altind. yugám, griech. ζυγόν, gotisch juk, ahd. juh), I) das Joch der Ochsen, das Kummet der Pferde usw., A) eig. u. meton.: 1) eig.: iug. asinarium, Cato.: iuga imponere bestiis (i.e. bubus), Cic.: demere iuga equis, Ov.: frena ferre iugo, v. Pferden, Verg.: leones iugo subdere, Plin. – 2) meton.: a) ein Gespann, i. boum, Plin.: absol., multa iuga, Cic. – u. dav. meton. = so viel Land, wie ein Gespann Ochsen in einem Tage pflügen kann, ein Juchert, Morgen Landes, Varro r. r. 1, 10, 1. – später insbes. = die Steuerhufe, Cod. Theod. 11, 20, 6 u.a.; vgl. J. Marquardt Röm. Staatsverw.2 2, 225 u. Seeck in Pauly-Wissowa Realenz. 3, 1517 f. – b) ein Gespann Pferde, Verg. Aen. 5, 147; 10, 594. – u. dav. meton. = der Wagen, Sil. 7, 683. – c) übtr., ein Paar, aquilarum, Plin.: impiorum (v. Antonius u. Dolabella), Cic. – B) bildl.: 1) im allg.: par iugum caritatis, gleiche Bande der Zärtlichkeit, Val. Max.: pari iugo niti, mit gleicher Anstrengung arbeiten, Plin. ep.: ferre iugum pariter, auch im Unglück dem Freunde mit gleicher Liebe anhangen, Hor.: subtrahis effracto tu quoque colla iugo, Ov.: tu bene conveniens non sinis ire iugum, lässest uns nicht einträchtig leben, Prop.: egregium opus pari iugo ducet, an gleichem Joche wird er das herrliche Werk vollziehen, Sen. ep. 109, 16. – 2) insbes.: a) das Ehe standsjoch, alci iugum imponere, Ov.: iugum ferre, Plaut. u. Hor.: paulatim sub iuga colla dare, Tibull.: eripere turpi colla iugo, Hor. – b) das Joch als Sklavenjoch, iugum accipere (sich gefallen lassen), Liv.: u. iugum excipere, Curt.: Samnitium iugum subire, Tac.: recipere imperii iugum, Vell.: praesentis fortunae iugum pati, Curt.: alcis ferre iugum, Hor.: iugum exuere, Liv.: iugo se exuere, Liv.: iugum excutere, Plin. pan. u. Tac.: servitiis grave iugum demere, Liv.: cuius (rei publicae) cervicibus iugum servile deiecerunt, Cic.: depulit a civibus suis iniustum illud durae servitutis iugum, Cic.: poet., aliena arva iugo premere, unterjochen, Verg. Aen. 10, 78. – II) jedes Querholz, das zwei andere Dinge verbindet, 1) die Querlatte, der Querbalken, zwischen den senkrecht stehenden Latten od. Pfählen, um den Wein daran zu binden, das Joch, der Holm, a) eig., Varro u. Colum. – b) übtr., das Joch, unter das bei den Alten besiegte Feinde zur Demütigung geschickt wurden (s. Liv. 3, 28, 10), mittere sub iugum, Cic. u. Liv.: sub iugo mittere, unter dem Joche hervor od. weg entlassen, Gell.: u. so sub iugum abire, Liv. 3, 28, 10: im Bilde, calamitates terroresque mortalium sub iugum mittere, überwältigen, sich gleichs. untertänig machen, Sen. de prov. 4, 1. – 2) das Querholz an der Wage; dah. meton.: a) die Wage, ein Gestirn, Cic. de div. 2, 98. Sen. Troad. 448. – b) die Wage an der Deichsel, Varro LL. 5, 135. Liv. 37, 41, 6 sq. Curt. 3, 1 (2), 15: iugum plaustri, Iustin. 11, 7, 15. Vgl. Paul. ex Fest. 39, 4. – 3) der Webebaum, Ov. met. 6, 55; vgl. jedoch H. Blümner Gewerbe u. Künste2 1, 141. – 4) iuga (wie ζυγά), die Querbalken im Schiffe, die die beiden Borde verbinden, die Ruderbänke, Verg. Aen. 6, 411. – 5) das Joch zum Tragen von Lasten, bestehend aus einer in der Mitte leicht gekrümmten u. an jedem Ende mit einem Riemen, an dem die Last hing, versehenen Stange, die über der einen Schulter von hinten nach vorn getragen wurde, Varro r. r. 2, 2, 10. – 6) der zwischen zwei u. mehreren Bergspitzen fortlaufende Gebirgskamm u. der durch einen Kamm verbundene Gebirgszug, die Gebirgskette, summum iugum montis, Caes.: iugum Alpium, Liv.: omnes eius iugi colles, Caes.: Vesaevum iugum = Vesaevius mons, Verg.: iuga Tauri, Liv.: Pyrenaei iuga, Sall. fr.: continentia iuga, Liv.: nive perenni (ewigem) obruta iuga, Curt.: dorsum esse eius iugi aequum, Caes.: iugo circummissus in verticem collis evasit, Liv.: bacchata iugis (auf den Bergen) Naxos, Verg. – / Nbf. iugus, ī, m., Rossi inscr. Chr. I, 77.

    lateinisch-deutsches > iugum

  • 2 iugum

    iugum, ī, n. (zu iungo; altind. yugám, griech. ζυγόν, gotisch juk, ahd. juh), I) das Joch der Ochsen, das Kummet der Pferde usw., A) eig. u. meton.: 1) eig.: iug. asinarium, Cato.: iuga imponere bestiis (i.e. bubus), Cic.: demere iuga equis, Ov.: frena ferre iugo, v. Pferden, Verg.: leones iugo subdere, Plin. – 2) meton.: a) ein Gespann, i. boum, Plin.: absol., multa iuga, Cic. – u. dav. meton. = so viel Land, wie ein Gespann Ochsen in einem Tage pflügen kann, ein Juchert, Morgen Landes, Varro r. r. 1, 10, 1. – später insbes. = die Steuerhufe, Cod. Theod. 11, 20, 6 u.a.; vgl. J. Marquardt Röm. Staatsverw.2 2, 225 u. Seeck in Pauly-Wissowa Realenz. 3, 1517 f. – b) ein Gespann Pferde, Verg. Aen. 5, 147; 10, 594. – u. dav. meton. = der Wagen, Sil. 7, 683. – c) übtr., ein Paar, aquilarum, Plin.: impiorum (v. Antonius u. Dolabella), Cic. – B) bildl.: 1) im allg.: par iugum caritatis, gleiche Bande der Zärtlichkeit, Val. Max.: pari iugo niti, mit gleicher Anstrengung arbeiten, Plin. ep.: ferre iugum pariter, auch im Unglück dem Freunde mit gleicher Liebe anhangen, Hor.: subtrahis effracto tu quoque colla iugo, Ov.: tu bene conveniens non sinis ire iugum, lässest uns nicht einträchtig leben, Prop.: egregium opus pari iugo ducet, an gleichem Joche wird er das herrliche Werk vollziehen, Sen. ep. 109, 16. – 2) insbes.: a) das Ehe-
    ————
    standsjoch, alci iugum imponere, Ov.: iugum ferre, Plaut. u. Hor.: paulatim sub iuga colla dare, Tibull.: eripere turpi colla iugo, Hor. – b) das Joch als Sklavenjoch, iugum accipere (sich gefallen lassen), Liv.: u. iugum excipere, Curt.: Samnitium iugum subire, Tac.: recipere imperii iugum, Vell.: praesentis fortunae iugum pati, Curt.: alcis ferre iugum, Hor.: iugum exuere, Liv.: iugo se exuere, Liv.: iugum excutere, Plin. pan. u. Tac.: servitiis grave iugum demere, Liv.: cuius (rei publicae) cervicibus iugum servile deiecerunt, Cic.: depulit a civibus suis iniustum illud durae servitutis iugum, Cic.: poet., aliena arva iugo premere, unterjochen, Verg. Aen. 10, 78. – II) jedes Querholz, das zwei andere Dinge verbindet, 1) die Querlatte, der Querbalken, zwischen den senkrecht stehenden Latten od. Pfählen, um den Wein daran zu binden, das Joch, der Holm, a) eig., Varro u. Colum. – b) übtr., das Joch, unter das bei den Alten besiegte Feinde zur Demütigung geschickt wurden (s. Liv. 3, 28, 10), mittere sub iugum, Cic. u. Liv.: sub iugo mittere, unter dem Joche hervor od. weg entlassen, Gell.: u. so sub iugum abire, Liv. 3, 28, 10: im Bilde, calamitates terroresque mortalium sub iugum mittere, überwältigen, sich gleichs. untertänig machen, Sen. de prov. 4, 1. – 2) das Querholz an der Wage; dah. meton.: a) die Wage, ein Gestirn, Cic. de div. 2, 98. Sen. Troad. 448. – b) die Wage an
    ————
    der Deichsel, Varro LL. 5, 135. Liv. 37, 41, 6 sq. Curt. 3, 1 (2), 15: iugum plaustri, Iustin. 11, 7, 15. Vgl. Paul. ex Fest. 39, 4. – 3) der Webebaum, Ov. met. 6, 55; vgl. jedoch H. Blümner Gewerbe u. Künste2 1, 141. – 4) iuga (wie ζυγά), die Querbalken im Schiffe, die die beiden Borde verbinden, die Ruderbänke, Verg. Aen. 6, 411. – 5) das Joch zum Tragen von Lasten, bestehend aus einer in der Mitte leicht gekrümmten u. an jedem Ende mit einem Riemen, an dem die Last hing, versehenen Stange, die über der einen Schulter von hinten nach vorn getragen wurde, Varro r. r. 2, 2, 10. – 6) der zwischen zwei u. mehreren Bergspitzen fortlaufende Gebirgskamm u. der durch einen Kamm verbundene Gebirgszug, die Gebirgskette, summum iugum montis, Caes.: iugum Alpium, Liv.: omnes eius iugi colles, Caes.: Vesaevum iugum = Vesaevius mons, Verg.: iuga Tauri, Liv.: Pyrenaei iuga, Sall. fr.: continentia iuga, Liv.: nive perenni (ewigem) obruta iuga, Curt.: dorsum esse eius iugi aequum, Caes.: iugo circummissus in verticem collis evasit, Liv.: bacchata iugis (auf den Bergen) Naxos, Verg. – Nbf. iugus, ī, m., Rossi inscr. Chr. I, 77.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > iugum

  • 3 iugum

        iugum, iugi. Virg. Caes. Le sommet ou coupet d'une montaigne.
    \
        Iugum. Plin. Un joug.
    \
        Demere iuga fatigatis bobus. Horat. Descoupler les boeufs, leur oster les jougs.
    \
        Detrectans iuga bos. Virgil. Refusant le joug.
    \
        Iugum subire. Plin. Prendre le joug.
    \
        Iugum. Cic. Une couple de boeufs.
    \
        Iugum aquilarum. Plin. Une paire, ou couple d'aigles.
    \
        Pari iugo niti. Plin. iunior. D'un mesme travail, Prenant aussi grande peine l'un que l'autre.
    \
        Iugum accipere. Liu. Endurer la subjection d'autruy.
    \
        Ciuitatis iugum deiicere a ceruicibus. Cic. Mettre en liberté, Delivrer des ennemis, et de subjection.
    \
        Herili iugo laxatus famulus. Claud. Delivré de, etc.
    \
        Iugum. Liu. C'estoit anciennement deux lances, picques, ou javelines fichees en terre, sur lesquelles une autre estoit liee, soubz laquelle les ennemis vaincuz estoyent contraincts de passer desceints et desarmez.
    \
        Iugum. Plin. Eschalas ou perches liees au travers d'autres eschalas ou perches fichees en terre, ausquelles on lie les vignes.
    \
        Iugum. Varro. Autant de terre que deux boeufs accouplez peuvent labourer en un jour, Demi arpent.
    \
        Iugum. Ouid. Le bois rond d'un tisserand, au tour duquel il enveloppe sa toile, qu'on appelle rouet.
    \
        Iuga. Virgil. Les bancs d'une navire.

    Dictionarium latinogallicum > iugum

  • 4 accipio

    accĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [ad + capio] - tr. -    - voir l'article accipio de Gaffiot.    - chez les comiques accipin = accipisne; accepistin = accepistine --- fut. ant. accepso PAC. Tr. 325 --- inf. accipei = accipi CIL 1, 202 --- accipiundus Cato, Agr. 2,5. [st1]1 [-] recevoir, prendre; éprouver, souffrir, subir.    - accipere rem ab aliquo, Cic.: recevoir une chose de qqn.    - accepi litteras a patre: j'ai reçu une lettre de mon père.    - naves accipiunt imbrem, Virg.: les vaisseaux sont envahis par l'eau.    - accipere decumas, Cic.: percevoir la dîme.    - se negant usquam, nisi acceperint, Cic.: ils refusent de marcher s'ils ne sont pas payés.    - accipere poenas, Luc.: punir.    - accipere injuriam: subir une injustice.    - accipere speciem rei, Plin.: prendre l'aspect de qqch.    - nubes accipit ignem, Virg.: le nuage prend feu.    - accipere voluptatem, Cic.: ressentir de la joie. [st1]2 [-] entendre, entendre dire, apprendre; comprendre, interpréter.    - accipere aliquid oculis, Cic.: percevoir qqch par les yeux.    - hoc accipe dictum, Enn.: écoute ces paroles.    - hoc a majoribus accepimus: nous avons appris cela de nos ancêtres, nous tenons cela de nos ancêtres.    - accipere + prop. inf.: entendre dire que, apprendre de qqn (ab aliquo) que.    - quae tradentur accipiet, Quint.: il comprendra nos leçons.    - id quo facilius accipi possit, Cels.: afin que cette vérité puisse être plus facilement saisie.    - aliquid accipere in bonam (malam) partem: prendre qqch en bonne (en mauvaise) part.    - accipere aliquid ad verbum, Cic.: prendre qqch à la lettre.    - sicuti ego accepi, Sall. C. 6, 1: comme je l'ai appris.    - aliquid accipere aspere, Tac.: prendre mal qqch. (une nouvelle).    - accipere aliquid in plures sententias, Cic.: interpréter qqch de plusieurs manières.    - aliquid accipere aliorsum ou aliter atque... Ter.: interpréter qqch autrement que...    - accipere ad contumeliam, Ter.: considérer comme un outrage.    - accipio omen: j'en accepte l'augure.    - accipere in omen, Liv.: interpréter comme un présage.    - accipere prodigii loco, Tac.: interpréter comme un prodige. [st1]3 [-] accepter, recevoir volontairement, se décharger de, agréer, approuver.    - accipere judicium, Cic.: accepter un débat en justice.    - accipere ad se litem, Plaut.: se charger d'un procès.    - accipere rogationem, Cic.: adhérer à une proposition de loi.    - accipere condicionem pacis: accepter des conditions de paix.    - accipere de plebe consulem, Cic.: admettre la candidature d'un consul plébéien.    - accipio, Hor.: j'accepte; je le veux bien; d'accord. [st1]4 [-] recevoir chez soi, accueillir, traiter.    - accipere convivio, Curt.: recevoir à sa table.    - accipere in amicitiam, Caes.: admettre dans son amitié.    - accipere clementer, Liv.: accueillir avec bienveillance.    - accipere indignis modis, Ter.: traiter indignement.    - ego te miseris jam accipiam modis, Plaut. Aul. 4.4.3: je vais te traiter d'une triste façon.    - accipere aliquem tecto: accueillir qqn sous son toit.    - voir acceptum
    * * *
    accĭpĭo, ĕre, cēpi, ceptum [ad + capio] - tr. -    - voir l'article accipio de Gaffiot.    - chez les comiques accipin = accipisne; accepistin = accepistine --- fut. ant. accepso PAC. Tr. 325 --- inf. accipei = accipi CIL 1, 202 --- accipiundus Cato, Agr. 2,5. [st1]1 [-] recevoir, prendre; éprouver, souffrir, subir.    - accipere rem ab aliquo, Cic.: recevoir une chose de qqn.    - accepi litteras a patre: j'ai reçu une lettre de mon père.    - naves accipiunt imbrem, Virg.: les vaisseaux sont envahis par l'eau.    - accipere decumas, Cic.: percevoir la dîme.    - se negant usquam, nisi acceperint, Cic.: ils refusent de marcher s'ils ne sont pas payés.    - accipere poenas, Luc.: punir.    - accipere injuriam: subir une injustice.    - accipere speciem rei, Plin.: prendre l'aspect de qqch.    - nubes accipit ignem, Virg.: le nuage prend feu.    - accipere voluptatem, Cic.: ressentir de la joie. [st1]2 [-] entendre, entendre dire, apprendre; comprendre, interpréter.    - accipere aliquid oculis, Cic.: percevoir qqch par les yeux.    - hoc accipe dictum, Enn.: écoute ces paroles.    - hoc a majoribus accepimus: nous avons appris cela de nos ancêtres, nous tenons cela de nos ancêtres.    - accipere + prop. inf.: entendre dire que, apprendre de qqn (ab aliquo) que.    - quae tradentur accipiet, Quint.: il comprendra nos leçons.    - id quo facilius accipi possit, Cels.: afin que cette vérité puisse être plus facilement saisie.    - aliquid accipere in bonam (malam) partem: prendre qqch en bonne (en mauvaise) part.    - accipere aliquid ad verbum, Cic.: prendre qqch à la lettre.    - sicuti ego accepi, Sall. C. 6, 1: comme je l'ai appris.    - aliquid accipere aspere, Tac.: prendre mal qqch. (une nouvelle).    - accipere aliquid in plures sententias, Cic.: interpréter qqch de plusieurs manières.    - aliquid accipere aliorsum ou aliter atque... Ter.: interpréter qqch autrement que...    - accipere ad contumeliam, Ter.: considérer comme un outrage.    - accipio omen: j'en accepte l'augure.    - accipere in omen, Liv.: interpréter comme un présage.    - accipere prodigii loco, Tac.: interpréter comme un prodige. [st1]3 [-] accepter, recevoir volontairement, se décharger de, agréer, approuver.    - accipere judicium, Cic.: accepter un débat en justice.    - accipere ad se litem, Plaut.: se charger d'un procès.    - accipere rogationem, Cic.: adhérer à une proposition de loi.    - accipere condicionem pacis: accepter des conditions de paix.    - accipere de plebe consulem, Cic.: admettre la candidature d'un consul plébéien.    - accipio, Hor.: j'accepte; je le veux bien; d'accord. [st1]4 [-] recevoir chez soi, accueillir, traiter.    - accipere convivio, Curt.: recevoir à sa table.    - accipere in amicitiam, Caes.: admettre dans son amitié.    - accipere clementer, Liv.: accueillir avec bienveillance.    - accipere indignis modis, Ter.: traiter indignement.    - ego te miseris jam accipiam modis, Plaut. Aul. 4.4.3: je vais te traiter d'une triste façon.    - accipere aliquem tecto: accueillir qqn sous son toit.    - voir acceptum
    * * *
        Accipio, accipis, pen. corr. accepi, pen. prod. acceptum, accipere, Ex ad et capio. Prendre.
    \
        Accipere ab aliquo rem aliquam. Terent. Recevoir de quelcun.
    \
        De loco aliquo accipere, vel de homine. Liu. Cic. Recevoir.
    \
        Accipere ex aliquo. Plaut. Recevoir.
    \
        Aliquid in muneribus accipere. C. Grachus apud Gellium. Prendre en presents.
    \
        In numero accipi. Plin. Estre comprins au nombre.
    \
        Accipere aestimationem. Cic. Recevoir bonne estime et reputation, Recevoir honneur.
    \
        AEtatem. Plin. Prendre semblance d'estre vieil.
    \
        Caelum accipere. Ouid. Esse beatum. Estre heureux.
    \
        Causam. Cic. Recevoir l'excuse comme bonne.
    \
        Causam accipere dicitur patronus. Cic. Escouter pour entendre les merites d'une cause, Se charger d'une cause et procez.
    \
        Commeatum. Plin. Obtenir congé de s'en aller.
    \
        Complexum. Liu. Se laisser embrasser.
    \
        Conditionem. Cic. Prendre le parti, ou l'offre, L'accepter, Prendre au mot, Accepter la condition.
    \
        Conditionem ab hoste armato. Caes. Faire selon la volunté de son ennemi, et s'accorder à ses demandes.
    \
        Conditionem paciscendi. Liu. Accepter un accord selon que la partie adverse l'a basti.
    \
        Coniecturam accipere, quid senserit legis conditor. Quintil. Conjecturer.
    \
        Consilium. Liu. Faire ce qu'on nous conseille, S'arrester au conseil d'aucun, Prendre le conseil.
    \
        Consulem de plebe. Cic. Recevoir.
    \
        Decumas. Cic. Prendre ou lever decimes, ou dismes.
    \
        Disciplinam ab aliquo. Caes. Prendre instruction, Apprendre d'aucun.
    \
        Excusationem. Cic. Recevoir l'excuse comme bonne et suffisante.
    \
        Exercitum. Caes. Prendre la charge d'une armee.
    \
        Experimento suo accipere, siue natura duce, non alio tradente. Quintil. Scavoir et entendre, ou apprendre par son experience, et non par doctrine d'autruy.
    \
        Foedera noua. Sallust. Prendre nouvelles alliances.
    \
        Foenore: sub. (nummos) aut (pecuniam). Plin. iun. Prendre argent à usure.
    \
        Fidem. Liu. Prendre la foy et promesse.
    \
        Fidem fabula accepit, pro Fabulae creditum est. Martial. On l'a creu.
    \
        Fiduciam. Cic. Acheter une chose qui tienne lieu d'hypotecque pour asseurance de son argent, à la charge d'en faire la revente en rendant le sort et les usures, ou le sort simplement.
    \
        Formam accipit vlmus aratri. Virgil. Quand d'un orme on fait une charrue.
    \
        Fraenum. Virgil. Recevoir la bride et domination d'aucun, S'assubjectir à luy.
    \
        Gremio accipere. Virg. Recueillir, Recevoir, Mettre en son giron.
    \
        Honores accipere. Brutus ad Cic. Recevoir et estre pourveu d'estats.
    \
        Humanitatem. Cic. Certe humanitatem iis potissimum tribuere debemus, a quibus accepimus. Il n'y a point de doubte que nous ne devions rendre le plaisir principalement à ceulx desquels nous en avons receu.
    \
        Ignominiam. Cic. Recevoir honte, ou deshonneur.
    \
        Imperium. Liu. Obeir au commandement d'autruy, Recevoir et accepter la superiorité et commandement, Obtemperer au commandement.
    \
        Iniuriam accipere. Cic. Estre injurié et oultragé.
    \
        Iudicium. Cic. Consentir en la forme de la commission qui estoit baillee par le preteur pour congnoistre du different d'aucunes parties, Entrer en defenses, et proposer fins de non valoir, sans s'arrester és fins de non proceder, ou de non recevoir.
    \
        Iugum dicuntur boues accipere. Colum. Quand les beufs ne refusent point le joug.
    \
        Per translationem dicuntur etiam homines iugum accipere. Liu. Se rendre subjects, S'assubjectir, Recevoir la domination d'aucun, et luy obeir.
    \
        Iusiurandum. Caes. Prendre ou recevoir le serment d'autruy, Luy faire faire le serment.
    \
        Legem accipere. Cic. L'accepter et recevoir, L'approuver.
    \
        Leges a victoribus. Liu. S'assubjectir à leurs commandements.
    \
        Libertatem ab aliquo. Sallust. Recevoir liberté.
    \
        Literas aut epistolam ab aliquo. Cic. Recevoir lettres que aucun nous envoye: ou prendre des lettres pour porter ou envoyer à quelcun.
    \
        Literas e Philotimo accepi. Cic. J'ay receu tes lettres par les mains de Philotimus.
    \
        Litem ad se. Plaut. Prendre le debat pour un autre.
    \
        Lumen Solis accipit Luna. Cic. Elle recoit sa clarte du soleil.
    \
        Malum accipere. Plin. iunior. Recevoir du mal.
    \
        Accipere mala ex scholis dicuntur pueri a Quintiliano. Prendre, ou Apprendre du mal aux escoles.
    \
        Mandata. Cic. Prendre quelque charge ou commission.
    \
        Memoriam de aliquo. Cic. De quibus memoriam accepimus. Desquels nous avons ouy parler.
    \
        Metum accipere. Terent. Avoir paour.
    \
        Morem a maioribus accepimus. Cic. Nous avons prins une coustume de nos ancestres.
    \
        Accipere aliquid muneri. Tacit. Quasi cunctam regionem muneri accepissent. Comme si on leur eust donné tout le pais.
    \
        Nomen. Plin. Prendre le nom.
    \
        Nomen. Liu. Recevoir à la monstre.
    \
        Nuntium. Caes. Recevoir nouvelles.
    \
        Obsides. Caes. Prendre ostages. \ Omen. Cic. Accepter.
    \
        Onus. Cic. Recevoir ou porter fardeau.
    \
        Opinionem. Cic. Concevoir bonne ou mauvaise opinion d'un autre.
    \
        Originem ab aliquo accipere. Quintil. Prendre son origine ou commencement, ou sa naissance.
    \
        Palmam. Cic. Emporter le pris, ou la victoire.
    \
        Pecuniam aduersum legem. Plaut. Prendre argent.
    \
        Poenas. Lucan. Punir.
    \
        Potestatem. Plin. iunior. Recevoir authorité et puissance, ou congé et permission de faire quelque chose.
    \
        Praecepta ab aliquo. Cic. Recevoir enseignements.
    \
        Praedes. Cic. Prendre, ou Recevoir pleiges.
    \
        In aestimationem praedia. Cic. Prendre en payement pour le pris qu'ils sont estimez valoir.
    \
        Prouinciam. Cic. Prendre la charge de gouverner une province, ou quelque autre chose que ce soit.
    \
        Rationes a colono. Cic. Recevoir les comptes.
    \
        Rempublicam. Cic. Prendre le gouvernement de la republique.
    \
        Repulsam. Cic. Estre refusé, Quand on n'obtient point ce qu'on demande, Estre esconduict.
    \
        Rogationem. Cic. Recevoir une loy et l'approuver.
    \
        Rudem, proprie dicuntur gladiatores. Cic. Avoir son congé pour desormais se reposer et ne plus travailler.
    \
        Sacramentum. Tacit. Recevoir le serment des gents de guerre.
    \
        Salutem. Plaut. Recevoir ou accepter une salutation.
    \
        Salutem ab aliquo. Cic. Estre saulvé et delivré par aucun.
    \
        Satisfactionem accipere. Cic. Recevoir et accepter l'excuse ou purgation d'aucun, Se contenter de l'excuse.
    \
        Sententiam. Liu. Recevoir l'opinion de quelcun, L'approuver et avoir pour aggreable.
    \
        Seruitutem. Tacit. Recevoir servitude, Se rendre serf et subject.
    \
        Societatem alicuius. Tacit. Prendre accointance, et association, S'associer. \ Solem totius dici. Plin. Recevoir.
    \
        Sordes ab aliquo. Cic. Rapines et corruptions.
    \
        Speciem raporum accipit napus. Colum. Se change et mue en raves, Prend la forme et faconde, etc.
    \
        Stipendium de publico. Liu. Recevoir gage des deniers communs de la ville.
    \
        Sub imperium aliquid accipere. Tacit. Prendre et mettre soubz sa seigneurie et domination.
    \
        Tabellarium. Cic. Trouver messagier, ou porteur.
    \
        Testimonium publicum. Cic. Prendre la charge de venir tesmoigner au nom de la communaulté.
    \
        Tempus debitum. Plin. iunior. avoir du temps à suffisance, et autant qu'il en appartient.
    \
        Accipere aliquem vadem pro alio. Cic. Prendre à caution et pour pleige.
    \
        Veniam pro aliquo. Ouid. Impetrer, Obtenir.
    \
        Accipiunt ventos a tergo naues. Ouid. Recoivent.
    \
        Vires accipere, aut vim. Plin. Prendre force, S'enforcir.
    \
        Voluntatem parem accipere et reddere. Cic. Estre aimé et rendre la pareille en contraimant, Aimer, et estre aimé, Aimer mutuellement et reciproquement.
    \
        Vrbem accipere. Cic. Prendre une ville.
    \
        Vrbem in deditionem accipere. Liu. Prendre à merci une ville qui se rend.
    \
        Accipere beneficium ab aliquo: cuius reciprocum est, Dare beneficium. Cic. Recevoir quelque plaisir ou bien faict.
    \
        Gaudium accipere, aut leatitiam. Plaut. Recevoir joye, S'esjouir.
    \
        Voluptatem accipere ex re aliqua. Cic. Prendre plaisir, Estre resjouy.
    \
        Calamitatem ab aliquo. Caes. Recevoir dommage et perte.
    \
        Cladem. Liu. Estre desconfit.
    \
        Contumeliam et contumelias. Caes. Cic. Estre injurié.
    \
        Detrimentum. Cic. Souffrir dommage.
    \
        Dolorem. Cic. Estre marri et ennuyé.
    \
        Incommodum. Caes. Recevoir dommage et perte.
    \
        Ictum. Lucret. Estre frappé.
    \
        Offensionem. Ci. Mollis animus et ad accipiendam, et ad deponendam offensionem. Aisé à se courroucer et à s'appaiser.
    \
        Accipere offensiunculam in AEdilitate. Cic. Recevoir quelque petite injure.
    \
        Plagam seu vulnus. Varro. Cic. Estre blessé, Recevoir quelque playe.
    \
        Item per metaphoram, Accipere plagam aut vulnus, pro eo quod est Accipere damnum, aut cladem, aut calamitatem. Ci. Endurer et souffrir ou recevoir quelque dommage, tort, ennuy, perte.
    \
        Accipere. Cic. Ouir, Ouir dire.
    \
        Te dicere accipio. Cic. J'enten que tu dis.
    \
        Auribus accipere. Cic. Ouir attentivement et soigneusement.
    \
        AEquis auribus accipere. Liu. Ouir voluntiers et de bon cueur.
    \
        Auribus pronis aliquid accipere. Tacit. Ouir voluntiers, Estre prompt ou enclin, et attentif à ouir.
    \
        Pronis animis accipere. Tacit. Ouir voluntiers et attentivement.
    \
        Auide acceptum. Tacit. Ouy et receu, ou creu chaudement et legierement.
    \
        Aures accipiunt. Cic. Nunc primum hoc aures tuae crimen accipiunt? Est ce de ceste heure seulement que tu ois parler de ce crime?
    \
        Accipe nunc Danaum insidias. Virg. Escoute attentivement.
    \
        Ne tenuissimam quidem auditionem de ea re accepi. Cael. ad Ci. Je n'ay tant soit peu ouy parler de cela, Je n'en ay ouy aucun vent.
    \
        Auditione et fama accipere. Cic. Scavoir par ouy dire, et par le bruit.
    \
        Aliquid aduersis animis accipere. Tacit. Ouir avec mescontentement, Estre mari d'ouir.
    \
        Vt de Hercule et de Libero accepimus. Cic. Comme nous avons ouy dire d'Hercules.
    \
        Eriphylem accepimus in fabulis ea cupiditate. Cic. Nous avons leu és fables que Eriphyle, etc.
    \
        Ego a maioribus memoria sic accepi. Cato apud Gellium. Il me souvient de l'avoir ouy dire ainsi à mes ancestres.
    \
        Preces accipere. Ouid. Ouir ou escouter les prieres.
    \
        Superbius preces alicuius accipere. Tacit. Ouir fierement.
    \
        Si te aequo animo ferre accipiet. Terent. S'il oit dire, ou S'il entend, ou S'il congnoist que, etc.
    \
        Quae gerantur, accipies ex Pollione. Ci. Tu scauras de Pollio.
    \
        Accipere oculis et animo. Cic. Veoir et comprendre en son entendement.
    \
        Animis mea dicta accipite. Virg. Entendez.
    \
        Nostram mentem accipe. Virg. Escoute et enten mon advis et mon conseil.
    \
        Parum accipere locum aliquem, et Minus intelligere, idem significant. Cic. Ne point bien entendre une chose.
    \
        Accipere ad contumeliam vel in contumeliam. Cic. Terent. Prendre à injure.
    \
        Accipere aliquid ad cognitionem rei alicuius. Cic. Prendre une chose pour venir à la congnoissance d'une autre, Par la consideration d'une chose parvenir à la congnoissance d'une autre.
    \
        Ad verbum accipere. Cic. Prendre à la rigueur du mot.
    \
        Ad omnia accipe. Cic. Voici response à toutes les parties de tes lettres.
    \
        Excusatius aliquid sub exemplo accipere. Tacit. L'excuser par ce que autrefois ainsi a esté faict.
    \
        Quo animo accipias, tento te. Cic. Je t'essaye pour veoir comment tu le prendras.
    \
        AEquo animo accipere. Sallust. Prendre en gre, en bien, en bonne part.
    \
        Monitionem patienter accipere, non repugnanter. Cic. Porter patiemment.
    \
        AEgre aliquid accipere. Taci. Le prendre mal, En estre mal content.
    \
        Aliorsum accipere. Terent. Prendre autrement, ou en autre sens une chose qu'on ne l'a dicte.
    \
        Aspere accipere. Cic. Prendre une chose en mal, S'en courroucer.
    \
        Atrocius aliquid accipere. Tacit. Plus aigrement, Plus mal patiemment.
    \
        Durius accipere, aut grauiter. Cic. Plin. Porter mal patiemment, Se mal contenter.
    \
        Fastidiose accipere, vel supine. Seneca. Recevoir quelque don fort negligemment, comme si on n'en faisoit pas grande estime.
    \
        Intemperanter aliquid accipere. Tacit. Immodestement, en sorte qu'on en perde toute contenance.
    \
        In bonam accipere, vel in malam partem. Cic. Prendre en bonne part, ou en mauvaise part, En bien ou en mal.
    \
        Quaeso vt hoc in bonam partem accipias. Cic. Je vous prie qu'il ne vous desplaise, Je vous prie me pardonner ce que je diray. B.
    \
        Id ego in eam partem accepi. Cic. J'ay prins cela en ce sens.
    \
        In eam partem accipioque et volo. Terent. Je le pense ainsi et le desire.
    \
        Accipi aliquid pro magnifico. Tacit. Estre prins et estimé comme chose grande et magnifique.
    \
        In quam partem accipias. Cic. En quelle maniere tu l'entende, En quelle sorte tu le prenne.
    \
        Accipere aliquid in aliam partem ac dictum sit. Ad Heren. Le prendre autrement, et en autre sens qu'on ne l'a dict.
    \
        Verbum in duas pluresve sententias accipere. Ad Heren. Prendre un mot en deux sens ou plusieurs.
    \
        Aliquid in maius accipere. Liu. Faire ou estimer quelque chose plus grande qu'elle n'est, La penser plus grande qu'elle n'est. Vulgo dicitur, Faire le loup plus grand qu'il n'est.
    \
        In matrimonium accipere aliquam. Tacit. Prendre en mariage, Prendre à femme.
    \
        In solutum accipere aliquid. Seneca. Prendre en payement ou pour payement.
    \
        Silentium ipsius in superbiam accipiebatur. Tacit. On le prenoit à fiereté et orgueil.
    \
        Accipe hoc vt a me dicitur. Cic. Pren le comme je le di.
    \
        Vt volet quisque accipiat. Ci. Chascun le prenne comme il vouldra, Qu'on le prenne comme on vouldra.
    \
        Id ita accipio vt mihi factum putem. Cic. Je pren ou estime cela autant que si tu me l'avois faict.
    \
        Accipiatis sine offensione quod dixero. Ci. Ne prenez point mal ce que je diray.
    \
        Numerium libenter accepi in amicitiam. Cic. Je l'ay receu à ami, ou En mon amitie.
    \
        Accipere in societatem regni. Liu. Prendre à compaignon, Pour compaignon, Accompaigner ou associer avec soy.
    \
        In suum numerum accipere. Liu. Recevoir à estre des siens.
    \
        Accipere hospitio. Cic. Loger, Recevoir en son logis.
    \
        In ciuitatem accipere. Cic. Recevoir pour citoyen.
    \
        In vrbem accipere. Liu. Recevoir dedens la ville, Luy ouvrir les portes.
    \
        Accipio quod dat. Cic. Je pren en gré ce qu'il baille.
    \
        Accipere aliquem. Traicter aucun.
    \
        Accipere aliquem in prandio. Plaut. Luy bailler à disner.
    \
        Admirabiliter nos accepit Asia. Cic. Nous a recueilli ou receu et traicté à merveilles, merveilleusement bien.
    \
        Apparatu regio. Cic. Traicter royalement, En roy.
    \
        Accipit hominem nemo melius prorsus. Terent. Il n'y a personne qui recueille mieulx les gents, ou qui traicte mieulx.
    \
        Accipere apparatis epulis. Liu. Faire ung banquet à aucun de viandes bien appareillees.
    \
        Accipere aliquem, pro Tractare et afficere, in malam partem. Plaut. Mal traicter aucun.
    \
        Quo te modo accepissem, nisi iratus essem? Cic. Comment je t'eusse accoustré, etc.
    \
        Accipere cruciatu. Plaut. Tormenter.
    \
        Hominem accipiam quibus dictis meret. Plaut. Je parleray à luy ainsi qu'il merite et dessert.
    \
        Male accepit verbis Rabonium. Cic. Il l'a bien tansé, Il a bien parlé à luy, Il a eu grosses parolles à luy, Il luy a dict grosses injures.
    \
        Indignis modis. Terent. Mal traicté.
    \
        Seuere facinus aliquod. Cic. Punir griefvement et rigoreusement quelque meschancete, Batre.
    \
        Quintum puerum accepi vehementer. Cic. Je l'ay tansé bien aigrement.
    \
        Accipere vocem. Plinius, Turres septem, acceptas voces numerosiore repercussu multiplicant. Recevoir la voix.

    Dictionarium latinogallicum > accipio

  • 5 Joch

    Joch, I) Querbalken zum Tragen: a) übh.: iugum. – b) insbes., (bei den Alten) ein hölzernes Gerüst, unter dem besiegte Feinde hindurchgehen mußten: iugum. – unter dem I. hinweggehen lassen, sub iugum mittere: unter dem I. hinweggehen, abire sub iugum. – II) das Geschirr, das das Zugvieh am Hals zum Ziehen befestigt trägt; dann bildl., als Zeichen der Bedrückung u. Sklaverei: 1) eig. u. bildl.: iugum (eig. u. bildl.). – iugum servitutis. iugum servile. servitus (bildl.). – das I. auflegen, iugum alci imponere (eig. und bildl.): das I. abnehmen, vom I. befreien, iugum alci solvere od. demere (eig.); servile iugum a cervicibus alcis deicere. ab alqo servitutis iugum depellere. alqm servitio eximere (bildl.): das I. abschütteln, sich vom I. befreien, iugum decutere (eig.); iugum excutere. iugum exuere. iugo se exuere (eig. u. bildl.; iugum exuere mit dem Nbbgr. des Allmählichen); iugum servile a cervicibus deicere. servitutem od. servitium exuere (bildlich): jmd. unter das I. der Knechtschaft bringen, alci iugum servitutis iniungere: sich unter das I. schmiegen, iugum accipere (eig. u. bildl.); unter dem I. (der Knechtschaft) halten, alqm servitute oppressum tenere. – 2) meton., ein Paar (zusammengejochter) Ochsen: iugum boum.

    deutsch-lateinisches > Joch

  • 6 unterwerfen

    unterwerfen, subigere (unterjochen). – domare od. (gänzlich) perdomare (bändigen u. so un tertan machen, z.B. finitimas gentes). – conficere (gänzlich überwinden u. so unterwerfen, z.B. multas provincias: u. Britanniam). – jmd. od. etw. einer Person od. Sache unterwerfen, subicere alci rei alqd (einer Sache unterordnen, z.B. legibus: u. alqd scitis pontificis). – sub od. in imperium od. in potestatem alcis redigere. in dicionem potestatemque alcis redigere. sub imperium potestatemque alcis subiungere (eig. unter jmds. Herrschaft, unter jmds. Botmäßigkeit bringen). – sub dominationem alcis subicere (unter jmds. Herrschaft bringen, eig. u. bildl.). – ad imperium alcis adiungere (eig., dem Reiche beifügen, ein Land etc.). – sich jmd. od. etw. unterwerfen, in deditionem accipere alqm od. alqd. in deditionem redigere od. subigere alqm od. alqd (zu kapitulieren nötigen, eine Stadt, ein Volk). – dicioni suae subicere. in dicionem suam redigere. dicionis suae od. sui iuris facere. alqd suumfacere (unter seine Botmäßigkeit bringen, ein Volk, ein Land etc.). – subigere (unterjochen); verb. armis subigere atque in dicionem suam redigere. – domare (bändigen, sich gewaltsam zum Herrn über etwas machen, ein Volk etc.; dann auch bildl., libidines). sich unterwerfen, deditionem facere (kapitulieren). – imperium accipere (sich die Herrschaft gefallen lassen). – iugum accipere (das Joch der Knechtschaft auf sich nehmen, z.B. voluntate od. metu). sich jmdm. od. einer Sache unterwerfen, se alcis imperio subicere (sich jmds. Herrschaft unterwerfen). – in alcis potestatem se permittere (sich jmds. Gewalt unbedingt überlassen). – alqd subire (sich einer Sache unterziehen, z.B. poenam). alqd sequi (einer Sache nachkommen, z.B. alcis iudicium: u. poenam). – sich dem Senate nicht unt. wollen, se in potestate senaus esse negare: sich jmdm. freiwillig unt., voluntate concedere in alcis dicionem: sich der römischen Herrschaft unt., in Romanumimperium cedere. – sich den Gesetzen unt., legibus se subicere; legibus parēre: sich einer Bedingung unt., oblatā condicione uti, [2436] a condicione non fugere; condicionem accipere. – jmdm. unterworfen werden, in alcis dicionem venire; sub alcis imperium dicionemque cadere; sub nutum dicionemque alcis pervenire. – jmdm. od. einer Sache unterworfen sein, in potestate alcis esse. esse in alcis dicione od. in alcis dicione ac potestate. alcis dicione nutuque regi (unter jmds. Botmäßigkeit stehen). – alci parēre (jmdm. gehorchen). – sub dominationem alcis oder alcis rei subiectum esse (jmds. Herrschaft untergeordnet sein, eig. u. bildl.). – alci rei od. sub alqd subiectum esse (bildl., einer Sache anheimgegeben sein, z.B. sub libidinem: u. sub varios casus). – alci od. alci rei obnoxium esse (jmds. Willkür preisgegeben sein; u. = einer Sache ausgesetzt sein, z.B. casibus, periculis, contumeliis).

    deutsch-lateinisches > unterwerfen

  • 7 accipio

    ac-cipio, cēpī, ceptum, ere (ad u. capio), hinnehmen, empfangen (Ggstz. dare, tradere), I) = δέξομαι, zur Annahme Dargebotenes hinnehmen, entgegennehmen, abnehmen, in Empfang nehmen, sich geben-, sich reichen lassen, A) im allg.: a) in die Hand: α) lebl. Objj.: accipin argentum? accipesis (= accipe si vis) argentum impudens; tenesis argentum; etiam tu argentum tenes? Plaut.: accipe, si vis, accipiam (verst. et ego) tabulam, Hor.: ex tua manu accepi pateram, Plaut.: acc. pecuniam, Geld nehmen, sich geben lassen, Cic., im üblen Sinne = sich bestechen lassen, ab alqo, Cic., ab alqo per alqm, Cic.: et dans et accipiens, der Geber u. Empfänger (Nehmer), Liv. – m. dopp. Acc., ut id ab se donum (als G.) acciperet, Liv. 20, 50, 11. – als t.t. der Geschäftsspr., rationes accipere, sich R. ablegen (stellen) lassen, Sen.: u. so rationes accipere ab alqo, Cic. – alqd (alci) acceptum referre (ferre) od. facere, jmdm. eine Summe als an uns eingezahlt ins Rechnungsbuch über Ausgabe u. Einnahme eintragen, etw. in Einnahme stellen, jmdm. etw. gutschreiben (Ggstz. expensum ferre, jmdm. als von uns an ihn ausgezahlt zur Last schreiben), acc. ref. bei Cic., acc. fac. bei Gaius u. Plin. ep., u. bildl. = etw. (Gutes od. Böses) auf jmds. Rechnung schreiben, jmdm. etw. zurechnen, jmdm. etwas verdanken, zu verdanken haben (mit u. ohne alci od. alci rei), acc. ref., Cic., acc. ferre, Val. Max. ( auch accepto ferre, Eccl.), acc. fac., Sen.: sibi alqd acc. ref., sich zueignen, Auct. b. Afr. – ähnlich sponsionem acceptam facere, über die Sp. quittieren, Cic. – u. Partic. subst., acceptum, ī, n., das Empfangene, die Einnahme (Ggstz. expensum, expensa, data), codex accepti et expensi, die Einnahme- und Ausgabeseite, das Soll u. Haben (im Buche), Cic.: dass. accepti tabulae, Cic.: ratio acceptorum et datorum, Cic.: accepta et expensa conferre (vergleichen), Sen.: in acceptum referre, etw. in Einnahme bringen, über etw. (im Buche) quittieren, Cic. – β) leb. Objj.: hanc puellam mi (= mihi) in manum dat; accepi (ich nahm sie), acceptam servabo, Ter.: acc. puerum in manum, Iustin.: accipe hanc, nimm sie hin, Plaut.: cuius abavi manibus esset accepta (Mater Idaea), in Empfang genommen, Cic.: u. so armis obsidibusque acceptis, Caes. – b) an od. auf od. in einen Körper od. Ort nehmen, aufnehmen, wohin legen lassen, eindringen lassen, zulassen, α) lebl. Objj.: onus in collum, Cato fr.: alqd in cervices (bildl.), Liv.: alqm in equum suum, Liv.: onera umeris, capitibus, auf die Sch., auf den K. nehmen = auf od. mit der Sch., auf od. mit dem K. tragen, Mela: aquam ore, Plin.: sucos ore aut vulnere, Ov.: auras follibus, auffangen, Verg. – v. lebl. Subjj.: acc. onus (v. Rücken), Cic.: alvus omne, quod accepit, cogit atque confundit, Cic.: navis aliquantum aquae accipit, läßt ein, Liv.: u. so navis omnibus compagibus accipit aquam, Liv.: acc. fumum (v. einem Raume), Col.: accipit (Peneus) amnem Orcon nec recipit, läßt ihn zu, nimmt ihn aber nicht in sich auf, Plin.: campi accipiunt fluvium, fluvius accipitur mari, Curt.: acc. opus, v. Meere, Curt., opera vix, v. Örtl., Liv., rudus, v. Sümpfen, Tac. (vgl. Mützell zu Curt. 4, 2 [8], 8): acc. austrum, nach Süden gerichtet, gelegen sein, Curt.: favonios, Plin. ep.: ab Apennino auras, Plin. ep. – übtr., etw. wie eine Last auf sich nehmen, eine Sache zur Ausführung, ad se litem, Plaut.: alcis causam, Ter.: decumas, Cic.: ein Ungemach auf sich nehmen u. ertragen, contumeliam in se, Ter.: hunc metum, Ter. – Insbes., αα) eine Speise, ein Getränk zu sich nehmen, genießen, cibum militarem, Lampr.: epulas, Dict.: sistendi ventris gratiā poculum, Capit.: antidotum, Spart: herbam in potu, Iustin.: Partiz. subst., accepta, ōrum, n., das zu sich Genommene, Cael. Aur. acut. 2, 40, 234. – ββ) ein Gewand usw. anziehen, anlegen, vestem humillimam, Spart.: praetextam togam, Lampr.: purpuram, Eutr.: endromidem, Iuven.: loricas minores, Veget. mil. – γγ) zur Hand nehmen, stilum, Plin. ep.: libros Graecos, Vopisc. Vgl. (über no. αα – no. γγ) Paucker de latinit. scriptt. hist. Aug. p. 55 sq. – δδ) in eine Schrift aufnehmen, modica ex his accepi, Gell. praef. § 12. – εε) nehmen, mitnehmen, wegnehmen, duas uxores, Itala bei Augustin.: panes, Vulg.: spolia eorum, Vulg. – ζζ) einen Gottesdienst annehmen, in einen Gottesdienst sich einweihen lassen, acc. sacra, gr. παραλαμβάνειν τὰ μυστήρια, Apul. met. 11, 21. – β) leb. Objj.: alqm gremio, alveo, lacu, Verg.: milites urbe tectisve, Liv.: milites ab arce, von der B. aus einlassen, Liv.: alqm in sinus suos, Ov.: armatos in arcem, Romanos in urbem, Liv. (s. Drak. Liv. 9, 16, 2): hostem in Italiam, Liv. – übtr., in ein Verhältnis aufnehmen, alqm in civitatem, in amicitiam, Cic., in deditionem, Caes.: alqm in matrimonium, Suet.: alqm in matrimonium regnumque (zum Gemahl u. Mitherrscher), Tac.: u. so bl. acc. alqam coniugem (als G.), Sen. Octav. 721: u. bl. acc. alqam, Capit. Ver. 2, 3. Eutr. 9, 22. – v. Örtl., die jmd., der in sie eintritt, gleichs. aufnehmen, tellus fessos portu accipiet, Verg.: pavidos Samnites castra sua accepēre, Liv.: amnis ingens fugientes accepit, Liv.: acceperunt tumuli Romanos victores, Liv. – Insbes.: αα) jmd. als Gast empfangen, aufnehmen, bewirten (s. Fritzsche Hor. sat. 1, 5, 1), alqm apud se, Plaut.: alqm hospitio, Liv., hospitio agresti, Cic.: alqm cenā, Gell.: alqm regio apparatu, Cic.: alqm laute, Hor.: alqm bene, eleganter, Cic.: alqm per triduum hospitaliter, Curt.: accepit homo nemo melius prorsus neque prolixius, Ter. – ββ) jmd. so u. so empfangen = behandeln, freundlich, alqm leniter clementerque, Cic. – übel empfangen = anlaufen lassen, anlassen, schlecht behandeln, zurichten (s. Brix Plaut. Men. 704), ut sum acceptus (angelaufen), Plaut.: alqm vehementer, Cic.: alqm male verbis, Cic.: alqm verberibus sic, ut etc., Cic.: alqm verberibus ad necem, Cic.: u. als milit. t.t., alqm male acc., jmdm. eine Schlappe beibringen, Lentul. in Cic. ep. u. Nep. – γγ) in einer gewissen Reihenfolge jmd. aufnehmen, alter ab undecimo tum me iam acceperat annus, ich war damals eben aus dem elften ins nächste (zwölfte) Jahr getreten, Verg. ecl. 8, 39. – c) sinnlich, durch die Sinne aufnehmen, α) mit den äußern od. innern Sinnen hinnehmen, in sich aufnehmen, auffassen, wahrnehmen, vernehmen, eae res, quae sensu accipiuntur, Cic.: acc. oculis animove sensum, Cic.: acc. alqd animo magis quam vultu, Liv.: accipite animis, Verg. – bes. vernehmen = hören, anhören, sich vortragen lassen, vocem, Curt.: sonitum, gemitum, Verg.: clamorem, Sall.: orationem, Cic.: imperium, Curt.: rationem consilii, Caes.: accipite nunc quid imperarit, Cic.: accipe, quā ratione queas ditescere, Hor.: accipe m. folg. direkter Rede, Hor. sat. 2, 3, 307. – u. mit Angabe der Empfindung, der Gemütsstimmung, mit der man Gehörtes aufnimmt, acc. alqd benignis auribus, Plaut., secundis, adversis auribus, Liv.: pronis auribus accipi, williges Gehör finden, Tac.: acc. alqd aequo animo, durius, severe, Cic.: absol., acc. volenti animo de ambobus, Sall. – m. Ang. wie? durch quo modo, quem ad modum, quam in partem, Cic.: moleste et acerbe, Auct. b. Hisp. – β) mit dem Verstande, Erkenntnisvermögen auffassen, fassen, begreifen, verstehen, quae (pars) quo facilius accipi possit, Cels.: quae parum accepi, Cic.: dah. sich über etw. belehren lassen, acc. causam, Cic. – u. etwas erlernen, lernen, haec arte accipi posse, Cic.: eas (artes) non tum primum, Cic.: acc. celeriter od. non difficulter quae traduntur, Nep. u. Quint. (vgl. no. II, c, γ). – γ) mit dem Urteil etw. so u. so aufnehmen, auffassen, ansehen, nehmen, sich auslegen, erklären, alqd aliter atque est, Ter.: alqd ad od. in contumeliam, Ter. u. Curt.: alqd in bonam partem, Cic., bonas in partes, Phaedr.: verbum in duas pluresve sententias, Cornif. rhet.: alqd in omen, Liv., in prodigium, Tac.: alqd omen (als usw.), Curt.: alqd in maius, Liv.: alqd prodigii loco, Tac.: alqd oraculi vice (wie ein O.), Tac.: ultra mortale gaudium, Tac. – m. dopp. Acc., beneficium contumeliam, Cic.: alqd tamquam suum crimen, Tac.: alqd velut omen belli, Liv.: id omen auguriumque ita acceptum est m. folg. Akk. u. Infin., Liv.: quid accipere debeamus figuram, was wir unter F. verstehen müssen, Quint.: u. so Urbis appellatio, etiam si nomen proprium non adicitur, Roma tamen accipitur, unter der Benennung »Stadt« ist Rom zu verstehen, Rom gemeint, Quint. – m. pro u. Abl., omen pro tristi, Curt.: verisimilia pro veris, Liv.; gurdos, quos pro stolidis accipit vulgus, Quint. – m. quasi, wie fabulas quasi Plautinas, Gell. 3, 3, 10: Mortam quasi nomen, Gell. 3, 16, 11.

    B) prägn., annehmen = nicht zurückweisen (Ggstz. reicere, repudiare), a) eig.: munera, Nep.: usuram iniquam ab alqo, Nep.: est in non accipiendo nonnulla gloria, Cic. – b) übtr., annehmen, nicht von sich weisen = sich gefallen lassen, mit etw. sich zufrieden erklären, etw. gelten lassen, zulassen (Ggstz. abnuere, repudiare, vgl. Seyff. Cic. Lael. 40. p. 284 sq.), frenum (bildl.), Verg.: u. non solum frenos sed etiam iugum (bildl.), Liv.: id libenter, Nep.: satisfactionem, Cic. u. Caes.: vitam, Vell.: condicionem (Ggstz. ferre, stellen, u. repudiare, verschmähend zurückweisen), Cic.: pacem (Ggstz. abnuere), Liv.: orationem, Caes.: omen, Cic., od. id augurium, Liv. (vgl. Müller Liv. 1, 7, 11): nomen, in die Wahlliste eintragen lassen, Liv.: iudicium, sich in ein gerichtliches Verfahren einlassen, Cic.: de plebe consulem non acc., Cic.: acc. rogationem, legem, Cic. (dah. lex accipitur, geht durch, Vell.): u. oft im Dialog, accipio, ich lasse es gelten, ich bins zufrieden, gut, Ter., Hor. u.a.

    II) in weiterer Bedeutung = übh. von andern Gegebenes, Mitgeteiltes, Überliefertes usw. ohne unser Zutun empfangen, bekommen, überkommen, erhalten (Ggstz. dare, tradere, reddere), a) überreicht, übergeben, überliefert usw. bekommen: acc. adulterinos nummos pro bonis, Cic.: pecuniam numeratam ab alqo, Nep.: lucrum, Cic.: librum, litteras ab alqo, Cic.: exercitum ab alqo, Caes.: hoc cultu nitentes vos accepi, Curt.: acc. stipendium de publico, Liv.: hereditatem a patre, Nep.: u. so sestertium vicies a patre, Nep.: solis lumen (v. Monde), Cic. – munitionem, angewiesen bekommen, Sall. – venenum, potionem, (einzunehmen) bekommen, Suet. u. Quint. – nomen, cognomentum, s.d. – morem a maioribus, Cic.: salutem ab alqo, Cic.: originem ab alqa re, Frontin. aqu.: plausum, palmam, Cic.: veniam, pacem, Iustin.: beneficiis ultro datis acceptisque, Cic.: id accipere ab alio vicissimque reddere, Cic. – b) zu verwalten-, zur Verwaltung übertragen bekommen, honorem ab alqo, Cic.: consulatum, Eutr.: provinciam, Cic.: muneris partem, Liv.: imperii Romani administrationem, Eutr.: mare placandum, den Auftrag erhalten, die Ruhe zur See herzustellen, Eutr. – c) sinnlich wahrzunehmen bekommen, α) empfinden, fühlen, erleiden, voluptatem ex alqa re, Cic.; vgl. quam (voluptatem) sensus accipiens, Cic.: acc. vulnus, Cic.: plagam, Varr.: dolorem, Cic.: iniuriam, leiden (Ggstz. facere), Cic.: detrimentum, Caes.: damnum, Hor.: cladem, Liv., cladem apud Chaeroneam, Quint. – β) ver nehmen, hören, erfahren, tertium signum tubā, Curt.: acceptā clade partium, Flor.: multa auribus accepisse, multa vidisse, Cic.: partim quae perspexi his oculis, partim quae accepi auribus, Ter.: cum optatissimum nuntium accepissem m. folg. Acc. u. Infinit., Cic.: postquam acceperunt m. folg. Acc. u. Infinit., Liv.: si te aequo animo ferre accipiet, Ter.: quae gerantur, accipies ex Pollione, Cic. – bes. überkommen durch Hörensagen, durch histor. Überlieferung, m. allg. Acc. neutr., quae neque fieri possunt neque fando umquam accepit quisquam, Plaut.: haec audivimus de clarissimorum virorum consiliis et factis, haec accepimus, haec legimus, Cic. Sest. 139: mit best. Acc., nullum ipsos mare ne famā quidem accepisse, Curt. 9, 9 (34), 6: famā atque auditione accepisse m. folg. Acc. u. Infinit., Cic.: a maioribus memoriā sic accepisse, Cato fr.: accepisse u. a patribus accepisse, u. a maioribus sic accepisse m. folg. Acc. u. Infinit., Cic.: sic a patribus accepimus, Cic.: ut accepi a senibus, Cic.: ut de Hercule accepimus, Cic. – γ) durch Unterricht überkommen, lernen, erlernen, elementa prima litterarum, Eutr.: usum ac disciplinam (Kriegsübung u. Kriegszucht) ab alqo, Caes.: primas artes ab iisdem magistris, Ov. – / accipin = accipisne, accepistin = accepistine, Komik. (s. Müller Nachträge zur Plaut. Prof. S. 101). – Archaist. Fut. exact. accepso, Pacuv. tr. 325. – arch. Infin. accipei = accipi, Corp. inscr. Lat. 1, 202. col. 2, 29: u. parag. Infin. accipier, Nov. com. 97 R. – arch. Partiz. accipiundus Cato r.r. 2, 5.

    lateinisch-deutsches > accipio

  • 8 accipio

    ac-cipio, cēpī, ceptum, ere (ad u. capio), hinnehmen, empfangen (Ggstz. dare, tradere), I) = δέξομαι, zur Annahme Dargebotenes hinnehmen, entgegennehmen, abnehmen, in Empfang nehmen, sich geben-, sich reichen lassen, A) im allg.: a) in die Hand: α) lebl. Objj.: accipin argentum? accipesis (= accipe si vis) argentum impudens; tenesis argentum; etiam tu argentum tenes? Plaut.: accipe, si vis, accipiam (verst. et ego) tabulam, Hor.: ex tua manu accepi pateram, Plaut.: acc. pecuniam, Geld nehmen, sich geben lassen, Cic., im üblen Sinne = sich bestechen lassen, ab alqo, Cic., ab alqo per alqm, Cic.: et dans et accipiens, der Geber u. Empfänger (Nehmer), Liv. – m. dopp. Acc., ut id ab se donum (als G.) acciperet, Liv. 20, 50, 11. – als t.t. der Geschäftsspr., rationes accipere, sich R. ablegen (stellen) lassen, Sen.: u. so rationes accipere ab alqo, Cic. – alqd (alci) acceptum referre (ferre) od. facere, jmdm. eine Summe als an uns eingezahlt ins Rechnungsbuch über Ausgabe u. Einnahme eintragen, etw. in Einnahme stellen, jmdm. etw. gutschreiben (Ggstz. expensum ferre, jmdm. als von uns an ihn ausgezahlt zur Last schreiben), acc. ref. bei Cic., acc. fac. bei Gaius u. Plin. ep., u. bildl. = etw. (Gutes od. Böses) auf jmds. Rechnung schreiben, jmdm. etw. zurechnen, jmdm. etwas verdanken, zu verdanken haben (mit u. ohne
    ————
    alci od. alci rei), acc. ref., Cic., acc. ferre, Val. Max. ( auch accepto ferre, Eccl.), acc. fac., Sen.: sibi alqd acc. ref., sich zueignen, Auct. b. Afr. – ähnlich sponsionem acceptam facere, über die Sp. quittieren, Cic. – u. Partic. subst., acceptum, ī, n., das Empfangene, die Einnahme (Ggstz. expensum, expensa, data), codex accepti et expensi, die Einnahme- und Ausgabeseite, das Soll u. Haben (im Buche), Cic.: dass. accepti tabulae, Cic.: ratio acceptorum et datorum, Cic.: accepta et expensa conferre (vergleichen), Sen.: in acceptum referre, etw. in Einnahme bringen, über etw. (im Buche) quittieren, Cic. – β) leb. Objj.: hanc puellam mi (= mihi) in manum dat; accepi (ich nahm sie), acceptam servabo, Ter.: acc. puerum in manum, Iustin.: accipe hanc, nimm sie hin, Plaut.: cuius abavi manibus esset accepta (Mater Idaea), in Empfang genommen, Cic.: u. so armis obsidibusque acceptis, Caes. – b) an od. auf od. in einen Körper od. Ort nehmen, aufnehmen, wohin legen lassen, eindringen lassen, zulassen, α) lebl. Objj.: onus in collum, Cato fr.: alqd in cervices (bildl.), Liv.: alqm in equum suum, Liv.: onera umeris, capitibus, auf die Sch., auf den K. nehmen = auf od. mit der Sch., auf od. mit dem K. tragen, Mela: aquam ore, Plin.: sucos ore aut vulnere, Ov.: auras follibus, auffangen, Verg. – v. lebl. Subjj.: acc. onus (v. Rücken), Cic.: alvus omne, quod accepit, cogit atque confundit, Cic.:
    ————
    navis aliquantum aquae accipit, läßt ein, Liv.: u. so navis omnibus compagibus accipit aquam, Liv.: acc. fumum (v. einem Raume), Col.: accipit (Peneus) amnem Orcon nec recipit, läßt ihn zu, nimmt ihn aber nicht in sich auf, Plin.: campi accipiunt fluvium, fluvius accipitur mari, Curt.: acc. opus, v. Meere, Curt., opera vix, v. Örtl., Liv., rudus, v. Sümpfen, Tac. (vgl. Mützell zu Curt. 4, 2 [8], 8): acc. austrum, nach Süden gerichtet, gelegen sein, Curt.: favonios, Plin. ep.: ab Apennino auras, Plin. ep. – übtr., etw. wie eine Last auf sich nehmen, eine Sache zur Ausführung, ad se litem, Plaut.: alcis causam, Ter.: decumas, Cic.: ein Ungemach auf sich nehmen u. ertragen, contumeliam in se, Ter.: hunc metum, Ter. – Insbes., αα) eine Speise, ein Getränk zu sich nehmen, genießen, cibum militarem, Lampr.: epulas, Dict.: sistendi ventris gratiā poculum, Capit.: antidotum, Spart: herbam in potu, Iustin.: Partiz. subst., accepta, ōrum, n., das zu sich Genommene, Cael. Aur. acut. 2, 40, 234. – ββ) ein Gewand usw. anziehen, anlegen, vestem humillimam, Spart.: praetextam togam, Lampr.: purpuram, Eutr.: endromidem, Iuven.: loricas minores, Veget. mil. – γγ) zur Hand nehmen, stilum, Plin. ep.: libros Graecos, Vopisc. Vgl. (über no. αα – no. γγ) Paucker de latinit. scriptt. hist. Aug. p. 55 sq. – δδ) in eine Schrift aufnehmen, modica ex his accepi, Gell. praef. § 12. – εε) nehmen, mitnehmen,
    ————
    wegnehmen, duas uxores, Itala bei Augustin.: panes, Vulg.: spolia eorum, Vulg. – ζζ) einen Gottesdienst annehmen, in einen Gottesdienst sich einweihen lassen, acc. sacra, gr. παραλαμβάνειν τὰ μυστήρια, Apul. met. 11, 21. – β) leb. Objj.: alqm gremio, alveo, lacu, Verg.: milites urbe tectisve, Liv.: milites ab arce, von der B. aus einlassen, Liv.: alqm in sinus suos, Ov.: armatos in arcem, Romanos in urbem, Liv. (s. Drak. Liv. 9, 16, 2): hostem in Italiam, Liv. – übtr., in ein Verhältnis aufnehmen, alqm in civitatem, in amicitiam, Cic., in deditionem, Caes.: alqm in matrimonium, Suet.: alqm in matrimonium regnumque (zum Gemahl u. Mitherrscher), Tac.: u. so bl. acc. alqam coniugem (als G.), Sen. Octav. 721: u. bl. acc. alqam, Capit. Ver. 2, 3. Eutr. 9, 22. – v. Örtl., die jmd., der in sie eintritt, gleichs. aufnehmen, tellus fessos portu accipiet, Verg.: pavidos Samnites castra sua accepēre, Liv.: amnis ingens fugientes accepit, Liv.: acceperunt tumuli Romanos victores, Liv. – Insbes.: αα) jmd. als Gast empfangen, aufnehmen, bewirten (s. Fritzsche Hor. sat. 1, 5, 1), alqm apud se, Plaut.: alqm hospitio, Liv., hospitio agresti, Cic.: alqm cenā, Gell.: alqm regio apparatu, Cic.: alqm laute, Hor.: alqm bene, eleganter, Cic.: alqm per triduum hospitaliter, Curt.: accepit homo nemo melius prorsus neque prolixius, Ter. – ββ) jmd. so u. so empfangen = behandeln, freundlich, alqm leniter
    ————
    clementerque, Cic. – übel empfangen = anlaufen lassen, anlassen, schlecht behandeln, zurichten (s. Brix Plaut. Men. 704), ut sum acceptus (angelaufen), Plaut.: alqm vehementer, Cic.: alqm male verbis, Cic.: alqm verberibus sic, ut etc., Cic.: alqm verberibus ad necem, Cic.: u. als milit. t.t., alqm male acc., jmdm. eine Schlappe beibringen, Lentul. in Cic. ep. u. Nep. – γγ) in einer gewissen Reihenfolge jmd. aufnehmen, alter ab undecimo tum me iam acceperat annus, ich war damals eben aus dem elften ins nächste (zwölfte) Jahr getreten, Verg. ecl. 8, 39. – c) sinnlich, durch die Sinne aufnehmen, α) mit den äußern od. innern Sinnen hinnehmen, in sich aufnehmen, auffassen, wahrnehmen, vernehmen, eae res, quae sensu accipiuntur, Cic.: acc. oculis animove sensum, Cic.: acc. alqd animo magis quam vultu, Liv.: accipite animis, Verg. – bes. vernehmen = hören, anhören, sich vortragen lassen, vocem, Curt.: sonitum, gemitum, Verg.: clamorem, Sall.: orationem, Cic.: imperium, Curt.: rationem consilii, Caes.: accipite nunc quid imperarit, Cic.: accipe, quā ratione queas ditescere, Hor.: accipe m. folg. direkter Rede, Hor. sat. 2, 3, 307. – u. mit Angabe der Empfindung, der Gemütsstimmung, mit der man Gehörtes aufnimmt, acc. alqd benignis auribus, Plaut., secundis, adversis auribus, Liv.: pronis auribus accipi, williges Gehör finden, Tac.: acc. alqd aequo animo, durius,
    ————
    severe, Cic.: absol., acc. volenti animo de ambobus, Sall. – m. Ang. wie? durch quo modo, quem ad modum, quam in partem, Cic.: moleste et acerbe, Auct. b. Hisp. – β) mit dem Verstande, Erkenntnisvermögen auffassen, fassen, begreifen, verstehen, quae (pars) quo facilius accipi possit, Cels.: quae parum accepi, Cic.: dah. sich über etw. belehren lassen, acc. causam, Cic. – u. etwas erlernen, lernen, haec arte accipi posse, Cic.: eas (artes) non tum primum, Cic.: acc. celeriter od. non difficulter quae traduntur, Nep. u. Quint. (vgl. no. II, c, γ). – γ) mit dem Urteil etw. so u. so aufnehmen, auffassen, ansehen, nehmen, sich auslegen, erklären, alqd aliter atque est, Ter.: alqd ad od. in contumeliam, Ter. u. Curt.: alqd in bonam partem, Cic., bonas in partes, Phaedr.: verbum in duas pluresve sententias, Cornif. rhet.: alqd in omen, Liv., in prodigium, Tac.: alqd omen (als usw.), Curt.: alqd in maius, Liv.: alqd prodigii loco, Tac.: alqd oraculi vice (wie ein O.), Tac.: ultra mortale gaudium, Tac. – m. dopp. Acc., beneficium contumeliam, Cic.: alqd tamquam suum crimen, Tac.: alqd velut omen belli, Liv.: id omen auguriumque ita acceptum est m. folg. Akk. u. Infin., Liv.: quid accipere debeamus figuram, was wir unter F. verstehen müssen, Quint.: u. so Urbis appellatio, etiam si nomen proprium non adicitur, Roma tamen accipitur, unter der Benennung »Stadt« ist Rom zu verstehen, Rom
    ————
    gemeint, Quint. – m. pro u. Abl., omen pro tristi, Curt.: verisimilia pro veris, Liv.; gurdos, quos pro stolidis accipit vulgus, Quint. – m. quasi, wie fabulas quasi Plautinas, Gell. 3, 3, 10: Mortam quasi nomen, Gell. 3, 16, 11.
    B) prägn., annehmen = nicht zurückweisen (Ggstz. reicere, repudiare), a) eig.: munera, Nep.: usuram iniquam ab alqo, Nep.: est in non accipiendo nonnulla gloria, Cic. – b) übtr., annehmen, nicht von sich weisen = sich gefallen lassen, mit etw. sich zufrieden erklären, etw. gelten lassen, zulassen (Ggstz. abnuere, repudiare, vgl. Seyff. Cic. Lael. 40. p. 284 sq.), frenum (bildl.), Verg.: u. non solum frenos sed etiam iugum (bildl.), Liv.: id libenter, Nep.: satisfactionem, Cic. u. Caes.: vitam, Vell.: condicionem (Ggstz. ferre, stellen, u. repudiare, verschmähend zurückweisen), Cic.: pacem (Ggstz. abnuere), Liv.: orationem, Caes.: omen, Cic., od. id augurium, Liv. (vgl. Müller Liv. 1, 7, 11): nomen, in die Wahlliste eintragen lassen, Liv.: iudicium, sich in ein gerichtliches Verfahren einlassen, Cic.: de plebe consulem non acc., Cic.: acc. rogationem, legem, Cic. (dah. lex accipitur, geht durch, Vell.): u. oft im Dialog, accipio, ich lasse es gelten, ich bins zufrieden, gut, Ter., Hor. u.a.
    II) in weiterer Bedeutung = übh. von andern Gegebenes, Mitgeteiltes, Überliefertes usw. ohne unser
    ————
    Zutun empfangen, bekommen, überkommen, erhalten (Ggstz. dare, tradere, reddere), a) überreicht, übergeben, überliefert usw. bekommen: acc. adulterinos nummos pro bonis, Cic.: pecuniam numeratam ab alqo, Nep.: lucrum, Cic.: librum, litteras ab alqo, Cic.: exercitum ab alqo, Caes.: hoc cultu nitentes vos accepi, Curt.: acc. stipendium de publico, Liv.: hereditatem a patre, Nep.: u. so sestertium vicies a patre, Nep.: solis lumen (v. Monde), Cic. – munitionem, angewiesen bekommen, Sall. – venenum, potionem, (einzunehmen) bekommen, Suet. u. Quint. – nomen, cognomentum, s.d. – morem a maioribus, Cic.: salutem ab alqo, Cic.: originem ab alqa re, Frontin. aqu.: plausum, palmam, Cic.: veniam, pacem, Iustin.: beneficiis ultro datis acceptisque, Cic.: id accipere ab alio vicissimque reddere, Cic. – b) zu verwalten-, zur Verwaltung übertragen bekommen, honorem ab alqo, Cic.: consulatum, Eutr.: provinciam, Cic.: muneris partem, Liv.: imperii Romani administrationem, Eutr.: mare placandum, den Auftrag erhalten, die Ruhe zur See herzustellen, Eutr. – c) sinnlich wahrzunehmen bekommen, α) empfinden, fühlen, erleiden, voluptatem ex alqa re, Cic.; vgl. quam (voluptatem) sensus accipiens, Cic.: acc. vulnus, Cic.: plagam, Varr.: dolorem, Cic.: iniuriam, leiden (Ggstz. facere), Cic.: detrimentum, Caes.: damnum, Hor.: cladem, Liv., cladem apud Chaeroneam, Quint. – β) ver-
    ————
    nehmen, hören, erfahren, tertium signum tubā, Curt.: acceptā clade partium, Flor.: multa auribus accepisse, multa vidisse, Cic.: partim quae perspexi his oculis, partim quae accepi auribus, Ter.: cum optatissimum nuntium accepissem m. folg. Acc. u. Infinit., Cic.: postquam acceperunt m. folg. Acc. u. Infinit., Liv.: si te aequo animo ferre accipiet, Ter.: quae gerantur, accipies ex Pollione, Cic. – bes. überkommen durch Hörensagen, durch histor. Überlieferung, m. allg. Acc. neutr., quae neque fieri possunt neque fando umquam accepit quisquam, Plaut.: haec audivimus de clarissimorum virorum consiliis et factis, haec accepimus, haec legimus, Cic. Sest. 139: mit best. Acc., nullum ipsos mare ne famā quidem accepisse, Curt. 9, 9 (34), 6: famā atque auditione accepisse m. folg. Acc. u. Infinit., Cic.: a maioribus memoriā sic accepisse, Cato fr.: accepisse u. a patribus accepisse, u. a maioribus sic accepisse m. folg. Acc. u. Infinit., Cic.: sic a patribus accepimus, Cic.: ut accepi a senibus, Cic.: ut de Hercule accepimus, Cic. – γ) durch Unterricht überkommen, lernen, erlernen, elementa prima litterarum, Eutr.: usum ac disciplinam (Kriegsübung u. Kriegszucht) ab alqo, Caes.: primas artes ab iisdem magistris, Ov. – accipin = accipisne, accepistin = accepistine, Komik. (s. Müller Nachträge zur Plaut. Prof. S. 101). – Archaist. Fut. exact. accepso, Pacuv. tr. 325. – arch. Infin. accipei = accipi,
    ————
    Corp. inscr. Lat. 1, 202. col. 2, 29: u. parag. Infin. accipier, Nov. com. 97 R. – arch. Partiz. accipiundus Cato r.r. 2, 5.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > accipio

  • 9 asper

    [st1]1 [-] aspĕr, ĕra, ĕrum:    - formes syncopées: aspro Scribon. 180; aspros Stat. Theb. 1, 622; aspris Virg. En. 2, 379. a - âpre (au toucher), rude, rugueux; qui a du relief, piquant.    - nisi quod aut leve aut asperum in corpore sentiatur, Cic. Tusc. 36: sauf ce qui peut laisser sur notre corps une impression douce ou rude.    - Cic. Fin. 2, 36; Div. 1, 75; Cic. Agr. 2, 67 ; Caes. BC. 3, 43, 1; Cic. Planc. 22, etc.    - cymbia aspera signis, Virg. En. 5, 267: coupes que les ciselures couvrent de rugosités (chargées de reliefs).    - nummus asper, Suet. Ner. 44: pièce neuve (qui a encore son relief).    - in aspero accipere, Sen. Ep. 19, 10: recevoir (être payé) en monnaie neuve.    - maria aspera, Virg. En. 6, 351: mer âpre, hérissée, orageuse.    - hieme aspera, Sall. J. 37, 3: pendant les rigueurs de l'hiver.    - asperrimo hiemis, Tac. An. 3, 5: au plus âpre (au plus fort) de l'hiver.    - Germania aspera caelo, Tac. G. 2, la Germanie dure de climat.    - vinum asperum, Cato, Agr. 109: vin âpre. --- cf. Sen. Ep. 36, 3 ; Plin. 17, 250.    - au plur. horum (collium) asperrima pascunt, Virg. En. 11, 319: ils font paître sur les parties les plus âpres de ces collines.    - in inviis et asperis saxorum, Curt. 7, 11, 18: sur un sol que les rochers rendaient impraticable et raboteux.    - per aspera, Curt. 7, 11, 16: à travers (sur) un terrain raboteux.    - asperis maris obviam ire, Tac. An. 4, 6: remédier aux difficultés de la navigation. b - rude à l'oreille, rauque, âpre.    - [en parl. de la voix] rauque. --- Cic. de Or. 3, 216, etc.    - [du style] âpre, rude [où l'arrangement des mots présente des sons heurtés, des hiatus]. --- Cic. Or. 20 ; 150 ; de Or. 3, 171 ; Att. 2, 6, 2. c - fig. âpre, dur, pénible.    - res asperae, Sall. J. 7, 6: les choses (les entreprises) difficiles.    - periculosis atque asperis temporibus, Cic. Balb. 22: dans des circonstances dangereuses et difficiles.    - doctrina asperior, Cic. Mur. 60: doctrine philosophique un peu trop sévère.    - sententia asperior, Liv. 3, 40, 7: avis plus rigoureux.    - bellum asperrumum, Sall. J. 48, 1: guerre menée avec acharnement.    - aspera mea natura, Cic. Vat. 8: mon caractère est dur.    - nihil esse asperum nisi dolorem, Cic. Fin. 1, 71: [ils disent] qu'il n'y a de pénible que la douleur.    - multo asperioribus verbis quam cum gravissime accusabat, Cic. Att. 11, 13, 2: [il se justifie] en employant des termes beaucoup plus durs (amers) que quand il faisait les plus graves accusations.    - verbum asperius, Cic. Q. 1, 2, 7: parole un peu blessante.    - in rebus asperis, Cic. Off. 1, 80, dans le malheur, dans l'épreuve. --- cf. de Or. 2, 34, 6 ; Fin. 5, 78 ; Liv. 22, 27, 3, etc. d - [en parl. des pers.] âpre, dur, sévère, farouche.    - Panaeti praeceptis asperior non est factus, Cic. Mur. 66: les leçons de Panétius ne l'ont pas rendu plus dur [moins indulgent, moins humain].    - in patrem ejus fuisti asperior, Cic. Q. 1, 2, 6: tu t'es montré un peu dur envers son père.    - asperrimi ad conditiones pacis, Liv. 22, 59, 7: [nos pères] si intraitables sur les conditions de la paix.    - aspera Pholoe, Hor. O. 1, 33, 5: l'intraitable (insensible) Pholoé. e - [en parl. des animaux] farouche, violent.    - (bos) interdum aspera cornu, Virg. G. 3, 57: (la génisse) qui menace parfois de la corne.    - (anguis) asper siti, Virg. G. 3, 434: (serpent) que la soif rend farouche (redoutable). [st1]2 [-] Asper, Asperi (Aspri), m.: Asper (surnom).    - surnom de Trébonius. --- Liv. 3, 65, 4.    - surnom de Sulpicius. --- Tac. An. 15, 49.
    * * *
    [st1]1 [-] aspĕr, ĕra, ĕrum:    - formes syncopées: aspro Scribon. 180; aspros Stat. Theb. 1, 622; aspris Virg. En. 2, 379. a - âpre (au toucher), rude, rugueux; qui a du relief, piquant.    - nisi quod aut leve aut asperum in corpore sentiatur, Cic. Tusc. 36: sauf ce qui peut laisser sur notre corps une impression douce ou rude.    - Cic. Fin. 2, 36; Div. 1, 75; Cic. Agr. 2, 67 ; Caes. BC. 3, 43, 1; Cic. Planc. 22, etc.    - cymbia aspera signis, Virg. En. 5, 267: coupes que les ciselures couvrent de rugosités (chargées de reliefs).    - nummus asper, Suet. Ner. 44: pièce neuve (qui a encore son relief).    - in aspero accipere, Sen. Ep. 19, 10: recevoir (être payé) en monnaie neuve.    - maria aspera, Virg. En. 6, 351: mer âpre, hérissée, orageuse.    - hieme aspera, Sall. J. 37, 3: pendant les rigueurs de l'hiver.    - asperrimo hiemis, Tac. An. 3, 5: au plus âpre (au plus fort) de l'hiver.    - Germania aspera caelo, Tac. G. 2, la Germanie dure de climat.    - vinum asperum, Cato, Agr. 109: vin âpre. --- cf. Sen. Ep. 36, 3 ; Plin. 17, 250.    - au plur. horum (collium) asperrima pascunt, Virg. En. 11, 319: ils font paître sur les parties les plus âpres de ces collines.    - in inviis et asperis saxorum, Curt. 7, 11, 18: sur un sol que les rochers rendaient impraticable et raboteux.    - per aspera, Curt. 7, 11, 16: à travers (sur) un terrain raboteux.    - asperis maris obviam ire, Tac. An. 4, 6: remédier aux difficultés de la navigation. b - rude à l'oreille, rauque, âpre.    - [en parl. de la voix] rauque. --- Cic. de Or. 3, 216, etc.    - [du style] âpre, rude [où l'arrangement des mots présente des sons heurtés, des hiatus]. --- Cic. Or. 20 ; 150 ; de Or. 3, 171 ; Att. 2, 6, 2. c - fig. âpre, dur, pénible.    - res asperae, Sall. J. 7, 6: les choses (les entreprises) difficiles.    - periculosis atque asperis temporibus, Cic. Balb. 22: dans des circonstances dangereuses et difficiles.    - doctrina asperior, Cic. Mur. 60: doctrine philosophique un peu trop sévère.    - sententia asperior, Liv. 3, 40, 7: avis plus rigoureux.    - bellum asperrumum, Sall. J. 48, 1: guerre menée avec acharnement.    - aspera mea natura, Cic. Vat. 8: mon caractère est dur.    - nihil esse asperum nisi dolorem, Cic. Fin. 1, 71: [ils disent] qu'il n'y a de pénible que la douleur.    - multo asperioribus verbis quam cum gravissime accusabat, Cic. Att. 11, 13, 2: [il se justifie] en employant des termes beaucoup plus durs (amers) que quand il faisait les plus graves accusations.    - verbum asperius, Cic. Q. 1, 2, 7: parole un peu blessante.    - in rebus asperis, Cic. Off. 1, 80, dans le malheur, dans l'épreuve. --- cf. de Or. 2, 34, 6 ; Fin. 5, 78 ; Liv. 22, 27, 3, etc. d - [en parl. des pers.] âpre, dur, sévère, farouche.    - Panaeti praeceptis asperior non est factus, Cic. Mur. 66: les leçons de Panétius ne l'ont pas rendu plus dur [moins indulgent, moins humain].    - in patrem ejus fuisti asperior, Cic. Q. 1, 2, 6: tu t'es montré un peu dur envers son père.    - asperrimi ad conditiones pacis, Liv. 22, 59, 7: [nos pères] si intraitables sur les conditions de la paix.    - aspera Pholoe, Hor. O. 1, 33, 5: l'intraitable (insensible) Pholoé. e - [en parl. des animaux] farouche, violent.    - (bos) interdum aspera cornu, Virg. G. 3, 57: (la génisse) qui menace parfois de la corne.    - (anguis) asper siti, Virg. G. 3, 434: (serpent) que la soif rend farouche (redoutable). [st1]2 [-] Asper, Asperi (Aspri), m.: Asper (surnom).    - surnom de Trébonius. --- Liv. 3, 65, 4.    - surnom de Sulpicius. --- Tac. An. 15, 49.
    * * *
        Asper, aspera, asperum, pen. corr. Aspre et rude, soit à veoir, à ouir, à gouster, ou à toucher.
    \
        Asper siti. Virg. Aspre et rude de soif qu'il souffre.
    \
        Asper animus. Liu. Un fier courage, et intractable.
    \
        Cornu aspera bos. Virg. Vache qui heurte.
    \
        Coena aspera. Plaut. Comme quand il n'y a que du pain et de l'eaue.
    \
        Facetiae asperae. Tacit. Sornettes aspres et picquantes.
    \
        Iugum asperum. Caesar. Montaigne rude et aspre.
    \
        Lingua aspera. Virg. Aspre de trop grande seicheresse et alteration.
    \
        Nummus asper. Sueton. Nouvellement frappé et monnoyé.
    \
        Patronus asper et maledicus. Cic. Advocat aspre et injurieux.
    \
        Pocula aspera signis. Virg. Engraver.
    \
        Saxa aspera. Cic. Rochers aspres et desrompus.
    \
        Sylua aspera et densa. Cic. Espesse et forte.
    \
        Victus asper. Plaut. Vie austere, comme des armites.
    \
        Vinum asperum. Terent. Vin dur et aspre.
    \
        Studiis belli asperrima vrbs. Virgil. Fort belliqueuse, et aspre à la guerre.

    Dictionarium latinogallicum > asper

  • 10 aequus

    aequus (aecus), a, um, Adj. m. Compar. u. Superl., gleich, I) in sich selbst gleich, 1) eig.: a) von der Oberfläche des Bodens, eben, gerade = wagerecht, horizontal (Ggstz. superior od. inferior, acclivis od. declivis, pronus), locus, qui est ad libellam aequus, Varr.: aequus et planus locus, Cic.: in aequum locum se demittere, in die Ebene, Caes.: paulo aequiore loco consistere, Caes.: ex aequo loco loqui, im Senate (Ggstz. ex inferiore loco, zu den Richtern, die höher saßen, u. ex superiore loco, von der Tribüne zum Volke), Cic.; vgl. ex superiore et ex aequo loco sermones habitos, in öffentl. u. Privat-Angelegenheiten, Cic. – neutr. subst., aequum, ī, n., das ebene Terrain, die ebene Fläche ( das Niveau), das flache, freie Feld, facile in aequo campi victoriam fore, Liv.: in aequum descendere, degredi, Liv. a.u.: u. in aequum descendere bildl. = sich zu jmd. ganz herablassen, Sen.: ut primum agmen aequo, ceteri per acclive iugum insurgerent, Tac. – auch vom Plateau einer Anhöhe, in aequum eniti, Tac. ann. 2, 80 extr. – b) von andern Gegenständen, gleich, gerade, wagerecht, aequa frons (milit. t.t.), eine gleiche, gerade Linie od. Front, Liv.: statera posita examine aequo (mit gerade stehendem Zünglein = im Gleichgewicht), Suet.

    2) übtr.: a) wie unser nicht uneben = günstig, ge legen (Ggstz. iniquus), vom Orte, locum se aequum ad dimicandum dedisse, Caes.: etsi non aequum locum videbat suis, Nep.: ut locus procul muro satis aequus agendis vineis fuit, Liv.: ut quibus locus aequior esset, durch ihre Stellung mehr begünstigt, Liv. – von der Zeit = günstig gelegen, et tempore et loco aequo instructos, Liv.: neque tempore neque loco aequo, Suet.: iudicium aequiore tempore fieri oportere, Cic. fr. – b) vom Gemüt = sich gleichbleibend, gleichmütig, ruhig, gelassen, gleichgültig, zufrieden, geduldig, concedo, et quod animus aequus est et quia necesse est, Cic.: quidquid tribunus plebis loquitur, assuestis aequi (mit Gleichgültigkeit) audire, Liv.: u. so laudationem mortui aequis auribus audivit, Liv.: quod adest memento componere aequus, Hor.: aequam memento rebus in arduis servare mentem, Hor.: praesentibus aequus, zufrieden mit, Hor. – Bes. häufig im adverbial. Abl., aequo (aequiore, aequissimo) animo, mit Gleichmut, mit Gelassenheit, mit Befriedigung, mit Ruhe, getrosten Mutes, ruhig u. getrost, unbesorgt wegen des Ausgangs (Ggstz. animo iniquo), pati (absol.), Plaut.: pati od. ferre m. Akk. od. m. Akk. u. Infin., Cic.: aequiore quidam animo ferunt praecīdi spem suam quam trahi, Sen.: aequissimo animo ferre m. Akk. u. Infin., Suet.: aequo animo servitutem tolerare, Sall.: alqd accipere (aufnehmen), Sall.: animo aequo alqm spectare (zuse hen), Cic.: utrum aequo an iniquo animo mortem subieris, iam nihil refert, Lact. 3, 27, 8: animo aequissimo mori (Ggstz. animo iniquissimo), Cic. de sen. 83: im Plur., animis libentibus aut aequis alqd remittere, Cic.: eam sententiam haud aequioribus animis quam ipsorum quondam postulatum audire, Liv.

    II) der Beschaffenheit, Eigenschaft nach einem andern gleich, 1) eig.: a) gleich = gleich breit, gleich lang, gleich hoch, gleich weit, gleich schwer, α) von Gleichartigem: aequā latitudine, atque ille congesticius agger fuerat, Caes.: aequo fere spatio abesse, Caes.: aequo discrimine, Verg.: sequitur patrem non passibus aequis, begleitet den Vater mit kürzeren Schritten, Verg.: aequis pedibus procedere (vom Distichon), wie aequis numeris (vom Hexameter), Ov.: aequā lance, Cod. Theod.: aequā utrimque librā (im Gleichgewicht) alqd deportare alio, Plin. – β) von Ungleichartigem: urbs erat in summo nubibus aequa iugo, Ov.: aequum arcibus aggerem attollunt, Ov. – b) gleich = gleich verteilt, gleich zugewogen, gleich groß ( wie ἴσος), non tertia portio, verum aequa, Plin.: u. so oft aequis portionibus od. pensionibus (dare, solvere u. dgl.), in gleichen Raten, Liv.: m. Ang. des Vergleichungspunktes durch atque (ac), quam, cum m. Abl., aequo mendicus atque ille opulentissimus censetur censu ad Acheruntem mortuus, Plaut.: cum aequam partem tibi sumpseris, atque populo Romano miseris, Cic.: postulante patre eius, ut aequum ei ius in omnibus provinciis exercitibusque esset, quam erat ipsi, Vell.: utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, Ter.: aequo et pari cum civibus iure vivere, Cic.: ut ita sortem aequam sibi cum collega dent, Liv. (u. so m. folg. cum u. Abl. oft bei Liv., s. Fabri Liv. 21, 3, 6).

    2) übtr.: a) der innern Beschaffenheit nach gleich, α) übh., gleich = gleichgestellt, leges, Lucr.: in aequa laude ponere, für gleich lobenswert halten, Cic.: aequa condicio, aequum certamen proponitur, Liv.: aequi istuc faciam, das wird mir gleich gelten od. sein (gleichgültig sein), Plaut. mil. 784. – u. so die milit. t.t.: aequa pugna, gleicher, unentschiedener, schwankender, Liv.: aequo proelio od. aequo Marte (εξ ἴσου) discedere, das Gleichgewicht behaupten (Ggstz. superiorem esse od. discedere), Caes. u. Iustin.: so auch aequā manu discedere (Ggstz. superiorem esse), Sall.: u. aequā manu abscessum est, Tac.: aequis manibus dirimere pugnam, Liv.: aequo Marte (mit gleicher Aussicht auf den Sieg) pugnare, Liv., contendere, Flor. u. Curt. – β) der Zahl, den Kräften, dem Range nach gleich, gleichstehend (Ggstz. s uperior od. inferior), numerone an viribus aequi non sumus? Verg. – in superiores contumax, in aequos (gegen seinesgleichen) et pares fastidiosus, in inferiores crudelis, Cornif. rhet.: quia regibus aequa, nedum infima insolita sunt, weil Königen schon Gleichsetzung, geschweige denn die tiefste Erniedrigung etwas Ungewohntes ist, Tac. – dah. γ) die adverb. Ausdrücke: ex aequo, von gleicher Stufe aus, gleichmäßig, in gleichem Maße, auf gleiche Weise, sol ex aequo metā distabat utrāque, Ov.: ex aequo convenit, Tibull.: mundum ex aequo temperantia, was die Welt im Gleichgewicht erhält, Sen. – u. = εξ ἴσου, unter gleichen (politischen) Verhältnissen od. Bedingungen, mit gleichen Rechten (s. Weißenb. Liv. 37, 36, 5), ex aequo venire in amicitiam, Liv.: quae disceptatio ex aequo relicta est? Liv.: pax ex aequo utilis, Tac. – in aequo, auf gleicher Stufe, in gleicher Geltung, -Lage, in gleichen Verhältnissen, -Rechten, gew. mit esse, stare, zB. ne in aequo hostes vestri nostrique apud vos sint (gleiche Rechte bei euch haben) ac nos socii; immo ne meliore iure sint, Liv.: quod in aequo est, gleichviel gilt, Sen.: infra deos sumus, non in aequo illis stetimus, stehen nicht mit ihnen auf gleicher Stufe, Sen.: so auch industriosque aut ignavos pax in aequo tenet, auf gleicher Stufe, in gleichen Verhältnissen, Tac.: u. in aequo eum duarum potentissimarum gentium summis imperatoribus posuerunt, sie stellten ihn auf gleiche Stufe mit usw., Liv. – in aequo positum est mit folg. Infin., Val. Max. 6, 9 ext. 9.

    b) gleich gegen den einen wie gegen den andern verfahrend, bes. in Rechtssachen, billig (Ggstz. iniquus, iniustus), α) v. Pers., gerecht und billig, unparteiisch, arbiter, Plaut.: praetor, iudex, testis, Cic.: se alci aequum praebere, Cic.: ne plus iniquum possit quam aequum oratio, facite aequi sitis, Ter.: ab aequis atque etiam a propensis in hanc partem colamur, Cic. – β) v. Lebl., billig, recht und billig, iudicia, Cic.: condicio (Ggstz. iniqua versura), Nep.: aequa et honesta postulatio, Cic.: aequa lex et omnibus utilis, Cic.: quam orationem... aequam arbitror videri posse, Liv.: quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Naevium, Cic. – bes. oft aequum est = es ist billig, recht und billig (s. Wagner Plaut. aul. 122 u. Ter. heaut. 949), ut est aequum, Plaut.: deinde postulo, sive aequum est, te oro, Ter.: ut aequum censeo, Plaut.: at quibus verbis? modo »aequum sibi videri«, modo »non iniquum«, Cic.: m. Dat., sicut aequum est homini, Cic.: m. Abl. pers. ( wie dignus), plus vidissem, quam me atque illo aequum foret, für mich u. ihn sich ziemen würde, Plaut.: oft m. Infin. Pass., nunc non aequum est abduci, Plaut.: auch m. Infin. Act., ut facere aequum, Plaut.: meist m. Acc. c. Infin., aequum est vos ignoscere, Ter.: tibi me est aequum parēre, Verg.: aequum esse eum et officio meo consulere et tempori, Cic.: aequius vos erat candidatas venire, es war besser, Plaut.: seltener m. ut u. Konj., aequum tibi videatur, ut ego, alienum quod est, meum esse dicam, Plaut. – neutr. subst., aequum, ī, n., das Billige, die Billigkeit, quid in iure aut in aequo verum aut esset aut non esset, Cic.: utilitas iusti mater et aequi, Hor.: aequa postulare, Liv.: per aequa per iniqua, durch jedes billige oder unbillige Mittel, auf geradem oder ungeradem Wege, um jeden Preis, es koste, was es wolle, Liv. 2, 32, 7. – Abl. aequo bei Komparativen (= quam aequum est), als recht od. billig ist, allzu, nur zu sehr, miser amplius aequo, Plaut.: gravius aequo, Sall.: largius aequo Hor.: flagrantior aequo, Iuven. – oft verb. aequum et bonum u. aequum bonumque od. bl. aequum bonum, was recht und gut, recht und billig ist, das Rechte und Billige, Recht und Billigkeit, aequum bonum colere, Plaut.: fit reus magis ex aequo bonoque, quam ex iure gentium Bomilcar, Sall.: contra scriptum de aequo et bono dixit, Cic.: neque quicquam queo aequi bonique ab eo impetrare, auf dem Wege der Billigkeit, -der Güte, Plaut.: si tu aliquam partem aequi bonique dixeris, wenn du nur ein halbwegs billiges Wort sprichst, Ter.: Superl., hoc optumum atque aequissumum est, Plaut. – dah. als t.t. die Rechtsformel: quod od. quantum aequius melius od. melius aequius, wie es billiger und besser ist, Cic.: u. so utrumque fieri sit melius atque aequius, Quint. – u. endlich die Redensart aequi bonique od. bl. aequi boni facere alqd, etw. nach Rücksichten der Billigkeit beurteilen = etw. gut aufnehmen, sich gern gefallen lassen, sich in etw. fügen, mit etw. fürlieb nehmen, an etw. nicht mäkeln (s. Wagner Ter. heaut. 787), Ter., Liv. u. Cic.

    c) gegen andere gelassen, nachsichtig, ihnen gewogen, geneigt, wohlwollend, günstig (Ggstz. iniquus, inimicus), non aequa Pallas, ungünstige, grollende, Verg.: nobilitate inimicā, non aequo senatu, Cic.: aequo Iove, mit Jupiters Wohlwollen od. Beifall, Hor.: adeste aequo animo, schenkt ein geneigtes Gehör, Ter. (s. Spengel Ter. Andr. prol. 24): minus aequis animis auditus est Scipio, fand weniger geneigtes Gehör, Liv.: aequos adhiberent animos ad pacem accipiendam, möchten sich zur A. des Fr. geneigt zeigen, Liv.: meis aequissimis utuntur auribus, ich höre ihnen mit dem größten Vergnügen zu, Cic.: ne in senatu quidem satis aequis auribus audiebatur, fand er ein recht geneigtes Gehör, Liv.: oculis aequis aspicere, Verg., videre, Curt. – m. Dat., alumnis, Hor.: aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit, Ov.: pater est aequus sorti utrique, meinem V. ist beides genehm, Verg.: ipsis est aër avibus non aequus, nicht heilsam, Verg. – m. in u. Abl. (der nähern Bestimmung), aequus in hoste fuit, Prop. 3, 19, 28. – Plur. subst., aequi, die Freunde (Ggstz. iniqui), gew. verb. aequi et iniqui, od. aequi iniquique, Freund und Feind, Ter., Cic. u. Liv. (s. Wagner Ter. heaut. prol. 27. Fabri Liv. 22, 26, 5): auch m. Genet., absentium aequi, Tac. ann. 6, 36. – / Arch. Nom. Sing. Mask. aequos, Plaut. aul. 187. Ter. adelph. 837. Verg. georg. 2, 225: Akk. Sing. Mask. aequom, Enn. tr. 138 (228). Plaut. capt. 995 u.ö. Ter. eun. 478 u. 870; heaut. 91 u.ö. Cato r.r. 146, 3. – arch. Form aiquos, Akk. aiquon, Corp. inscr. Latin. 1, 196, 27. – arch. Form aecus Enn. tr. 135 (226) u. 161 (147). Pacuv. tr. 32. Verg. Aen. 6, 129; 10, 450; 12, 20 R.; Liv. 42, 47, 3 W. Sen. contr. 9, 3 (26), 1. M. Caes. in Fronto ep. ad M. Caes. 4, 12. p. 61, 10 N. Gell. 4, 9, 12: aiquom = aequum, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 11.

    lateinisch-deutsches > aequus

  • 11 clementer

    clēmenter, Adv. m. Compar. u. Superl. ( von clemens), I) mild, gelind, glimpflich, schonend, gnädig (Ggstz. severe, atrociter, acriter, saeve, crudeliter), c. facere alqd, Cic.: c. ferre alqd, Cic.: fieri id posse clementissime, Plaut. – c. et moderate ius dicere, Cic.: c. a consule accepti, Liv.: c. ductis militibus, friedlich, ohne Plünderung, Liv.: c. ferre alqd, Cic.: c. tractare alqm, Plin. ep.: alqd clementius aequo accipere, Lucr.: clementissime scribere de alqo, Gell.: victoriā civili clementissime uti, Sen. – v. Tieren, caudam more et ritu adulantium canum c. et blande movere, v. einem Löwen, Gell. 5, 14, 12. – II) übtr.: a) mild, gelind = nicht heftig, c. agitant venti oleas, Pallad.: non desiit assidue tremere Campania, clementius quidem, sed ingenti damno, Sen.: insani spirant clementius austri, Stat. – von gelinder, gemäßigter, langsamer Tätigkeit übh., clementer, quaeso, nur gemach, Plaut. merc. 952. – b) allmählich aufsteigend, gemächlich, c. et molliter assurgens collis, Col.: c. editum iugum, Tac.: iuga clementius adirentur, Tac.

    lateinisch-deutsches > clementer

  • 12 gefallen

    gefallen, placere, absol. od. jmdm., alci, u. in etwas, in alqa re (auch vom Schauspieler, Sänger etc.). – satis facere, absol. od. jmdm., alci, u. in einer Sache, in alqa re (in seinen Leistungen befriedigen, vom Schauspieler und Gladiator). – probari, absol. od. jmdm., alci (Billigung u. Beifall finden). – clamores facere (Beifallruf erregen, v. Redner etc.). – plausus ferre (Beifallklatschen davontragen = Beifall finden beim Volke etc., v. Schauspieler etc.). – gar wohl g., sehr g., admodum placere; perplacere: außerordentlich g., mire placere. – zu g. suchen (dem Publikum etc.), clamores captare: plausus captare, quaerere, petere: dem Volke zu g. suchen, plausum popularem quaerere. – es gefällt mir etwas od. jmd., gratum, iucundum est mihi alqd (es ist mir angenehm); probatur mihi alqd oder alqs. arridet mihi alqd (es hat etwas. meinen Beifall, es behagt mir etwas); delector alqā re (ich ergötze michan etwas): es gefällt mir etw. nicht, alqd mihi displicet: es gefällt mir etw. ausnehmend, sehr gut, alqd valde mihi arridet: es gefällt mir etwas gar nicht, vehementer mihi displicet alqd. ab alqa re abhorreo (es widerstrebt meinem Sinne, z.B. ein Plan): ein Bühnenstück hat nicht gefallen, fabula exacta est (vgl. »durchfallen«): eine Rede gefällt nicht, oratio friget: eine Rede gefällt allgemein, ungeheuer, omnium ingenti assensu auditur oratio. sich gefallen, sibi placere; se amare (für sich selbst eingenommen sein). – sich in od. bei etwas g., delectari in alqa re (sich bei etw. ergötzen, z.B. in hac rogatinucula); gloriari alqā re, de alqa re u. in alqa re (sich etwas zugute tun auf eine Sache). – sich etwas gefallen lassen, alqd pati, ferre. alqd patienter ferre. alqd pati ac ferre. alqd aequo animo pati od. ferre (dulden, geduldig ertragen, z.B. alcis iniurias, alcis imperium). – alqd inultum impunitumque dimittere (etw. ungerächt u. ungestraft hingehen lassen, z.B. alcis iniuriam). – alqd impunitum ferre (etwas ungestraft ertragen, z.B. alcis scelus). – alqd haud abnuere (etwas nicht ablehnen, z.B. cognomen [der einem beigelegt wird]). – alqd accipere (etw. annehmen, an od. auf sich nehmen. z.B. donum: u. frena, iugum). – alqd agnoscere (stillschweigend hinnehmen, ohne sich zu weigern, [1010] z.B. Lob, Ehrenbezeigungen etc.). – alci rei obtemperare (einer Sache sich fügen, z.B. alcis institutis). – alqd devorare (etwas gleichs. geduldig hinterschlucken, z.B. hominum ineptias ac stultitias: u. molestiam [die Übelstände] paucorum dierum). – non recusare, quin od. quo minus m. Konj. (sich nicht weigern, zu etc.). – sich etwas gern g. lassen, alqd facile pati: sich alles g. lassen, quidvis pati, perpeti: ich muß es mir g. lassen, daß etc., non possum recusare, quin etc. es gefällt mir (ist mir gefällig), zu etc., placet mihi mit Infin. od. mit ut u. Konj. (ich finde für gut); libet od. collibet mihi mit Infin. (es beliebt mir); iuvat mit Infin. (es macht Vergnügen); mihi commodum est mit Infin. (es ist mir bequem, gelegen). – wenn es dir'gefällt (wenn es dir gefällig ist, wenn du so gefällig sein willst), quod tuo commodo fiat; nisi tibi molestum est; si (tibi) videtur od. si (tibi) videbitur.

    deutsch-lateinisches > gefallen

  • 13 aequus

    aequus (aecus), a, um, Adj. m. Compar. u. Superl., gleich, I) in sich selbst gleich, 1) eig.: a) von der Oberfläche des Bodens, eben, gerade = wagerecht, horizontal (Ggstz. superior od. inferior, acclivis od. declivis, pronus), locus, qui est ad libellam aequus, Varr.: aequus et planus locus, Cic.: in aequum locum se demittere, in die Ebene, Caes.: paulo aequiore loco consistere, Caes.: ex aequo loco loqui, im Senate (Ggstz. ex inferiore loco, zu den Richtern, die höher saßen, u. ex superiore loco, von der Tribüne zum Volke), Cic.; vgl. ex superiore et ex aequo loco sermones habitos, in öffentl. u. Privat-Angelegenheiten, Cic. – neutr. subst., aequum, ī, n., das ebene Terrain, die ebene Fläche ( das Niveau), das flache, freie Feld, facile in aequo campi victoriam fore, Liv.: in aequum descendere, degredi, Liv. a.u.: u. in aequum descendere bildl. = sich zu jmd. ganz herablassen, Sen.: ut primum agmen aequo, ceteri per acclive iugum insurgerent, Tac. – auch vom Plateau einer Anhöhe, in aequum eniti, Tac. ann. 2, 80 extr. – b) von andern Gegenständen, gleich, gerade, wagerecht, aequa frons (milit. t.t.), eine gleiche, gerade Linie od. Front, Liv.: statera posita examine aequo (mit gerade stehendem Zünglein = im Gleichgewicht), Suet.
    2) übtr.: a) wie unser nicht uneben = günstig, ge-
    ————
    legen (Ggstz. iniquus), vom Orte, locum se aequum ad dimicandum dedisse, Caes.: etsi non aequum locum videbat suis, Nep.: ut locus procul muro satis aequus agendis vineis fuit, Liv.: ut quibus locus aequior esset, durch ihre Stellung mehr begünstigt, Liv. – von der Zeit = günstig gelegen, et tempore et loco aequo instructos, Liv.: neque tempore neque loco aequo, Suet.: iudicium aequiore tempore fieri oportere, Cic. fr. – b) vom Gemüt = sich gleichbleibend, gleichmütig, ruhig, gelassen, gleichgültig, zufrieden, geduldig, concedo, et quod animus aequus est et quia necesse est, Cic.: quidquid tribunus plebis loquitur, assuestis aequi (mit Gleichgültigkeit) audire, Liv.: u. so laudationem mortui aequis auribus audivit, Liv.: quod adest memento componere aequus, Hor.: aequam memento rebus in arduis servare mentem, Hor.: praesentibus aequus, zufrieden mit, Hor. – Bes. häufig im adverbial. Abl., aequo (aequiore, aequissimo) animo, mit Gleichmut, mit Gelassenheit, mit Befriedigung, mit Ruhe, getrosten Mutes, ruhig u. getrost, unbesorgt wegen des Ausgangs (Ggstz. animo iniquo), pati (absol.), Plaut.: pati od. ferre m. Akk. od. m. Akk. u. Infin., Cic.: aequiore quidam animo ferunt praecīdi spem suam quam trahi, Sen.: aequissimo animo ferre m. Akk. u. Infin., Suet.: aequo animo servitutem tolerare, Sall.: alqd accipere (aufnehmen), Sall.: animo aequo alqm spectare (zuse-
    ————
    hen), Cic.: utrum aequo an iniquo animo mortem subieris, iam nihil refert, Lact. 3, 27, 8: animo aequissimo mori (Ggstz. animo iniquissimo), Cic. de sen. 83: im Plur., animis libentibus aut aequis alqd remittere, Cic.: eam sententiam haud aequioribus animis quam ipsorum quondam postulatum audire, Liv.
    II) der Beschaffenheit, Eigenschaft nach einem andern gleich, 1) eig.: a) gleich = gleich breit, gleich lang, gleich hoch, gleich weit, gleich schwer, α) von Gleichartigem: aequā latitudine, atque ille congesticius agger fuerat, Caes.: aequo fere spatio abesse, Caes.: aequo discrimine, Verg.: sequitur patrem non passibus aequis, begleitet den Vater mit kürzeren Schritten, Verg.: aequis pedibus procedere (vom Distichon), wie aequis numeris (vom Hexameter), Ov.: aequā lance, Cod. Theod.: aequā utrimque librā (im Gleichgewicht) alqd deportare alio, Plin. – β) von Ungleichartigem: urbs erat in summo nubibus aequa iugo, Ov.: aequum arcibus aggerem attollunt, Ov. – b) gleich = gleich verteilt, gleich zugewogen, gleich groß ( wie ἴσος), non tertia portio, verum aequa, Plin.: u. so oft aequis portionibus od. pensionibus (dare, solvere u. dgl.), in gleichen Raten, Liv.: m. Ang. des Vergleichungspunktes durch atque (ac), quam, cum m. Abl., aequo mendicus atque ille opulentissimus censetur censu ad Acheruntem mortuus, Plaut.: cum aequam partem tibi sumpseris, atque po-
    ————
    pulo Romano miseris, Cic.: postulante patre eius, ut aequum ei ius in omnibus provinciis exercitibusque esset, quam erat ipsi, Vell.: utinam esset mihi pars aequa amoris tecum, Ter.: aequo et pari cum civibus iure vivere, Cic.: ut ita sortem aequam sibi cum collega dent, Liv. (u. so m. folg. cum u. Abl. oft bei Liv., s. Fabri Liv. 21, 3, 6).
    2) übtr.: a) der innern Beschaffenheit nach gleich, α) übh., gleich = gleichgestellt, leges, Lucr.: in aequa laude ponere, für gleich lobenswert halten, Cic.: aequa condicio, aequum certamen proponitur, Liv.: aequi istuc faciam, das wird mir gleich gelten od. sein (gleichgültig sein), Plaut. mil. 784. – u. so die milit. t.t.: aequa pugna, gleicher, unentschiedener, schwankender, Liv.: aequo proelio od. aequo Marte (εξ ἴσου) discedere, das Gleichgewicht behaupten (Ggstz. superiorem esse od. discedere), Caes. u. Iustin.: so auch aequā manu discedere (Ggstz. superiorem esse), Sall.: u. aequā manu abscessum est, Tac.: aequis manibus dirimere pugnam, Liv.: aequo Marte (mit gleicher Aussicht auf den Sieg) pugnare, Liv., contendere, Flor. u. Curt. – β) der Zahl, den Kräften, dem Range nach gleich, gleichstehend (Ggstz. s uperior od. inferior), numerone an viribus aequi non sumus? Verg. – in superiores contumax, in aequos (gegen seinesgleichen) et pares fastidiosus, in inferiores crudelis, Cornif. rhet.: quia
    ————
    regibus aequa, nedum infima insolita sunt, weil Königen schon Gleichsetzung, geschweige denn die tiefste Erniedrigung etwas Ungewohntes ist, Tac. – dah. γ) die adverb. Ausdrücke: ex aequo, von gleicher Stufe aus, gleichmäßig, in gleichem Maße, auf gleiche Weise, sol ex aequo metā distabat utrāque, Ov.: ex aequo convenit, Tibull.: mundum ex aequo temperantia, was die Welt im Gleichgewicht erhält, Sen. – u. = εξ ἴσου, unter gleichen (politischen) Verhältnissen od. Bedingungen, mit gleichen Rechten (s. Weißenb. Liv. 37, 36, 5), ex aequo venire in amicitiam, Liv.: quae disceptatio ex aequo relicta est? Liv.: pax ex aequo utilis, Tac. – in aequo, auf gleicher Stufe, in gleicher Geltung, -Lage, in gleichen Verhältnissen, -Rechten, gew. mit esse, stare, zB. ne in aequo hostes vestri nostrique apud vos sint (gleiche Rechte bei euch haben) ac nos socii; immo ne meliore iure sint, Liv.: quod in aequo est, gleichviel gilt, Sen.: infra deos sumus, non in aequo illis stetimus, stehen nicht mit ihnen auf gleicher Stufe, Sen.: so auch industriosque aut ignavos pax in aequo tenet, auf gleicher Stufe, in gleichen Verhältnissen, Tac.: u. in aequo eum duarum potentissimarum gentium summis imperatoribus posuerunt, sie stellten ihn auf gleiche Stufe mit usw., Liv. – in aequo positum est mit folg. Infin., Val. Max. 6, 9 ext. 9.
    ————
    verfahrend, bes. in Rechtssachen, billig (Ggstz. iniquus, iniustus), α) v. Pers., gerecht und billig, unparteiisch, arbiter, Plaut.: praetor, iudex, testis, Cic.: se alci aequum praebere, Cic.: ne plus iniquum possit quam aequum oratio, facite aequi sitis, Ter.: ab aequis atque etiam a propensis in hanc partem colamur, Cic. – β) v. Lebl., billig, recht und billig, iudicia, Cic.: condicio (Ggstz. iniqua versura), Nep.: aequa et honesta postulatio, Cic.: aequa lex et omnibus utilis, Cic.: quam orationem... aequam arbitror videri posse, Liv.: quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Naevium, Cic. – bes. oft aequum est = es ist billig, recht und billig (s. Wagner Plaut. aul. 122 u. Ter. heaut. 949), ut est aequum, Plaut.: deinde postulo, sive aequum est, te oro, Ter.: ut aequum censeo, Plaut.: at quibus verbis? modo »aequum sibi videri«, modo »non iniquum«, Cic.: m. Dat., sicut aequum est homini, Cic.: m. Abl. pers. ( wie dignus), plus vidissem, quam me atque illo aequum foret, für mich u. ihn sich ziemen würde, Plaut.: oft m. Infin. Pass., nunc non aequum est abduci, Plaut.: auch m. Infin. Act., ut facere aequum, Plaut.: meist m. Acc. c. Infin., aequum est vos ignoscere, Ter.: tibi me est aequum parēre, Verg.: aequum esse eum et officio meo consulere et tempori, Cic.: aequius vos erat candidatas venire, es war besser, Plaut.: seltener m. ut u. Konj., aequum tibi videatur, ut ego, alienum quod est, meum
    ————
    esse dicam, Plaut. – neutr. subst., aequum, ī, n., das Billige, die Billigkeit, quid in iure aut in aequo verum aut esset aut non esset, Cic.: utilitas iusti mater et aequi, Hor.: aequa postulare, Liv.: per aequa per iniqua, durch jedes billige oder unbillige Mittel, auf geradem oder ungeradem Wege, um jeden Preis, es koste, was es wolle, Liv. 2, 32, 7. – Abl. aequo bei Komparativen (= quam aequum est), als recht od. billig ist, allzu, nur zu sehr, miser amplius aequo, Plaut.: gravius aequo, Sall.: largius aequo Hor.: flagrantior aequo, Iuven. – oft verb. aequum et bonum u. aequum bonumque od. bl. aequum bonum, was recht und gut, recht und billig ist, das Rechte und Billige, Recht und Billigkeit, aequum bonum colere, Plaut.: fit reus magis ex aequo bonoque, quam ex iure gentium Bomilcar, Sall.: contra scriptum de aequo et bono dixit, Cic.: neque quicquam queo aequi bonique ab eo impetrare, auf dem Wege der Billigkeit, -der Güte, Plaut.: si tu aliquam partem aequi bonique dixeris, wenn du nur ein halbwegs billiges Wort sprichst, Ter.: Superl., hoc optumum atque aequissumum est, Plaut. – dah. als t.t. die Rechtsformel: quod od. quantum aequius melius od. melius aequius, wie es billiger und besser ist, Cic.: u. so utrumque fieri sit melius atque aequius, Quint. – u. endlich die Redensart aequi bonique od. bl. aequi boni facere alqd, etw. nach Rücksichten der Billigkeit beurtei-
    ————
    len = etw. gut aufnehmen, sich gern gefallen lassen, sich in etw. fügen, mit etw. fürlieb nehmen, an etw. nicht mäkeln (s. Wagner Ter. heaut. 787), Ter., Liv. u. Cic.
    c) gegen andere gelassen, nachsichtig, ihnen gewogen, geneigt, wohlwollend, günstig (Ggstz. iniquus, inimicus), non aequa Pallas, ungünstige, grollende, Verg.: nobilitate inimicā, non aequo senatu, Cic.: aequo Iove, mit Jupiters Wohlwollen od. Beifall, Hor.: adeste aequo animo, schenkt ein geneigtes Gehör, Ter. (s. Spengel Ter. Andr. prol. 24): minus aequis animis auditus est Scipio, fand weniger geneigtes Gehör, Liv.: aequos adhiberent animos ad pacem accipiendam, möchten sich zur A. des Fr. geneigt zeigen, Liv.: meis aequissimis utuntur auribus, ich höre ihnen mit dem größten Vergnügen zu, Cic.: ne in senatu quidem satis aequis auribus audiebatur, fand er ein recht geneigtes Gehör, Liv.: oculis aequis aspicere, Verg., videre, Curt. – m. Dat., alumnis, Hor.: aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit, Ov.: pater est aequus sorti utrique, meinem V. ist beides genehm, Verg.: ipsis est aër avibus non aequus, nicht heilsam, Verg. – m. in u. Abl. (der nähern Bestimmung), aequus in hoste fuit, Prop. 3, 19, 28. – Plur. subst., aequi, die Freunde (Ggstz. iniqui), gew. verb. aequi et iniqui, od. aequi iniquique, Freund und Feind, Ter., Cic. u. Liv. (s. Wagner Ter. heaut. prol.
    ————
    27. Fabri Liv. 22, 26, 5): auch m. Genet., absentium aequi, Tac. ann. 6, 36. – Arch. Nom. Sing. Mask. aequos, Plaut. aul. 187. Ter. adelph. 837. Verg. georg. 2, 225: Akk. Sing. Mask. aequom, Enn. tr. 138 (228). Plaut. capt. 995 u.ö. Ter. eun. 478 u. 870; heaut. 91 u.ö. Cato r.r. 146, 3. – arch. Form aiquos, Akk. aiquon, Corp. inscr. Latin. 1, 196, 27. – arch. Form aecus Enn. tr. 135 (226) u. 161 (147). Pacuv. tr. 32. Verg. Aen. 6, 129; 10, 450; 12, 20 R.; Liv. 42, 47, 3 W. Sen. contr. 9, 3 (26), 1. M. Caes. in Fronto ep. ad M. Caes. 4, 12. p. 61, 10 N. Gell. 4, 9, 12: aiquom = aequum, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 11.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > aequus

  • 14 clementer

    clēmenter, Adv. m. Compar. u. Superl. ( von clemens), I) mild, gelind, glimpflich, schonend, gnädig (Ggstz. severe, atrociter, acriter, saeve, crudeliter), c. facere alqd, Cic.: c. ferre alqd, Cic.: fieri id posse clementissime, Plaut. – c. et moderate ius dicere, Cic.: c. a consule accepti, Liv.: c. ductis militibus, friedlich, ohne Plünderung, Liv.: c. ferre alqd, Cic.: c. tractare alqm, Plin. ep.: alqd clementius aequo accipere, Lucr.: clementissime scribere de alqo, Gell.: victoriā civili clementissime uti, Sen. – v. Tieren, caudam more et ritu adulantium canum c. et blande movere, v. einem Löwen, Gell. 5, 14, 12. – II) übtr.: a) mild, gelind = nicht heftig, c. agitant venti oleas, Pallad.: non desiit assidue tremere Campania, clementius quidem, sed ingenti damno, Sen.: insani spirant clementius austri, Stat. – von gelinder, gemäßigter, langsamer Tätigkeit übh., clementer, quaeso, nur gemach, Plaut. merc. 952. – b) allmählich aufsteigend, gemächlich, c. et molliter assurgens collis, Col.: c. editum iugum, Tac.: iuga clementius adirentur, Tac.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > clementer

См. также в других словарях:

  • joug — Un Joug, Iugum. Mettre les beufs sous le joug, Boues iugo subdere, Subiugare. Prendre le joug, Iugum subire. Ne refuser point le joug, Iugum accipere. Rejetter le joug, Exuere iugum, vel excutere. Secouer le joug de servage, Deiicere iugum… …   Thresor de la langue françoyse

  • soubjection — Tenir en soubjection, Imperio premere. Avoir ou tenir quelqu un en soubjection, Habere potestatem alicuius. Estre en soubjection à aucun, In potestate alicuius esse. Estre mis sous la soubjection d aucun, In potestatem alicuius peruenire. Se… …   Thresor de la langue françoyse

  • accepter — [ aksɛpte ] v. tr. <conjug. : 1> • v. 1250; lat. acceptare, de accipere « recevoir, accueillir » I ♦ ACCEPTER (qqn, qqch.). 1 ♦ Recevoir, prendre volontiers (ce qui est offert, proposé). Accepter un don, un cadeau, une invitation. Accepter… …   Encyclopédie Universelle

  • ROMA — I. ROMA Latii in Italia urbs, de cuius origine et conditore diversa legimus apud auctores. Receptissima opinio est, a Romulo et Remo fratribus conditam fuisse, unde et nomen acceperit, an. primô septimae Olympiadis, teste Dionysiô Halicarnasseô,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TROLLIUS Gustavus — Archiepiscopus in Suecia, a Suecis, obsessus A. C. 1518. sed missâ classe a Christiano II. Daniae Rege liberatus, in Dania perfugium habuit. Quô factô Sueci Archiepiscopo reditum publicô decretô cum negâssent, re ad Iulium II. Pontificem, delatâ …   Hofmann J. Lexicon universale

  • delivrer — I. Delivrer, act. acut. Est composé de la preposition de, ou des, (qui est destructive de la signification du verbe auquel elle est joincte) et du verbe livrer, qui signifie mettre au pouvoir d autruy, Mancipare, In manum tradere. Car delivrer… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»